Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/183

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

Dardański, Dardanelski osieł = wielki, skończony, wierutny osieł; nieuk, głuptas.

Daremnić, czynić daremnym, bezskutecznym, udaremniać.

Daremny, bezpłatny, dany darmo; bez przyczyny, niezasłużony, nieuzasadniony (niedaremna kara); bezskuteczny, bezcelowy, bezowocny, próżny, czczy, niepotrzebny, bezużyteczny.

Daremszczyzna, Darowszczyzna, a. Darmocha, rzecz, darmo komu ofiarowana; dziesięcina od produktów gospodarstwa domowego i polowego; robota bezpłatna, obowiązkowa, nie za pieniądze i nie z powinności, dzień daremny; dziesięcina od wytworów i plonów.

Darmo, skr. z Daremno, bezpłatnie, bez zapłaty (śpiewać D. boli gardło); nadarmo, daremnie, napróżno, niepotrzebnie, bez celu, bez powodu, bez przyczyny; trudno, niemożliwie.

Darmozjad, Darmojad, próżniak, pasorzyt, pasibrzuch, truteń, wałkoń.

Darnina, Darń, płat ziemi, okryty zielenią, trzymający ś. spójnością ziemi; zielona łąka ogrodowa, murawa; otwór w warsztacie tokarskim do przytrzymywania przedmiotu obrabianego; D. a. Rozenbank, ławka sceniczna w dekoracji teatralnej, wyściełana, z wezgłowiem, pomalowanym na zielono.

Darniować, Darnować, okładać darniną.

Darniowiec, owad błonkoskrzydły, żądłowy, towarzyski, z rodziny mrówek.

Darniówka, łopata do darniny; D. a. Nornica łąkowa, gatunek nornicy, zwierzęcia szczurowatego z rodziny nornic — p. Nornica.

Darnisty, pełen darni.

Darńp. Darnina.

Darobiorca, człowiek obdarzony, obdarowany, udarowany.

Darodawca, Darczyńca, ten, co obdarowuje.

Darować, dać na własność, podarować, wręczyć w darze; odpuścić, wybaczyć, przepuścić, przebaczyć.

Darowizna, darowanie, podarowanie (akt darowizny); to, co się darowuje, dar, podarunek.

Dartopłetwe, Dartopłetwe ryby, mające płetwy piersiowe darte.

Darty, im. od Drzeć. D. orzeł = orzeł dwugłowy (w herbie); D-ego orła jeździć = jeździć w dwa a. trzy konie, zwracając łby skrajnych koni na zewnątrz; w D-ego orła spać = spać we dwuch na jednej pościeli, plecami do siebie.

Darwinista, zwolennik doktryny Darwina.

Darwinizm, doktryna Darwina: teorja powstawania gatunków i doboru płciowego, oparta na ścisłym uwzględnieniu rozwoju (ewolucji) istot organicznych.

Darzyć, obdarzać, obdarowywać, udarowywać. D. ś., szczęścić ś., udawać ś., wieść ś., iść po myśli.

Darzymlecznia, roślina z rodziny chlebowcowatych.

Darzyna, roślina z rodziny palm.

Daszek, zdr. od Dach: D. u czapki = skórzana osłona oczu od światła z góry (fig.); D. na oczy, na lampę = umbrelka; D. nad literą = znak djakrytyczny.

Data, łć., oznaczenie dnia, w którym się coś działo lub działa (data dzisiejsza); czas, pora (od tej D-y historja zaczyna być pewniejszą); wina dawnej D-y; człowiek starej D-y = nie dzisiejszy, dawnego autoramentu, staroświecki); być pod dobrą D-tą = być podchmielonym; — p. Dana; powód, przyczyna, racja (A to z jakiej D-y?).

Datarja, łć., wydział kancelarji papieskiej, rozdający beneficja.

Datarjusz, łć., prezydent datarji.