Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/182

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

z pewnego rodzaju jodły, używana do wyrobu lakierów.

Damascena, Damascenka, Damaszka, Adamaszka, odmiana śliwy zwyczajnej — p. Demeszka.

Damascenka, Demeszka, szabla ze stali damasceńskiej (= z Damaszku); strzelba ze stali damasceńskiej, dziwerówka — p. Damascena; D. a. Dźwirówka, stal damasceńska a. dziwerowana, bułat.

Damaskować, Damaszkować, Demeszkować stal = zdobić ją deseniem w postaci żyłek powikłanych a. blaszkami złotemi i srebrnemi, dziwerować, dźwierować, dżwierować, modrawić.

Damenizacja, czytanie nut głosem, z wymawianiem zgłosek, solmizaeja, solfjowanie.

Damnacja, łć., potępienie, skazanie.

Damno, wł., prowizja, potrącana przy wekslach (oprócz zwykłego dyskonta), pobierana przez bank za inkasowanie weksli, ze względu na odległość miejsca płatności.

Damski, przym. od Dama, niewieści, kobiecy; po D-sku = po kobiecemu, jak dama.

Damulka, fr. zdr. od Dama: dama nizkiego wzrostu; pogardl., chodzi do różnych D-ulek = chodzi do różnych kobiet niepewnego stanowiska, mających niepewną reputację.

Dan = dany, sporządzony (dokument, akt) = D. w Piotrkowie roku Pańskiego (a. roku od Narodzenia Chrystusa) 1741.

Dana, zwykle w lm. Dane, fakty stwierdzone, pewne, służące za podstawę do rozumowania, za przesłanki we wnioskowaniu; w mat.: ilości wiadome, znane, w przeciwstawieniu do ilości niewiadomych, nieznanych, szukanych; D., rodzaj statku wodnego.

Dandys, Dandy, ang., elegant, galant, modniś, światowiec.

Danie, rz. od Dać, jedna z potraw, podawanych na stół (obiad z czterech dań); ilość lekarstwa dana na raz, dawka, doza.

Daniel, zwierzę ssące racicowe, pełnorogie (f.).

Danina, Dań, należność uiszczana zwierzchności w pieniądzach a. w naturze; podatek, haracz, trybut, opłata lennicza.

Dank, nm., hołd, nagroda zwycięska, należna zwycięzcy; podziękowanie, dzięka; pierwszeństwo, prym, przodek: D. dawać komu przed sobą = przyznawać komu pierwszeństwo, wyższość.

Dannik, wasal, hołdownik, lennik, opłacający daninę.

Danser (forma ż. Danserka), fr., tancerz (tancerka).

Dantejski, piekielny, straszny, okropny, groźny, ohydny: piekło D-skie, scena D-ska.

Dany (-ego), im. od Dać, ten, taki, obecny, niniejszy; podobny, mogący ś. zdarzyć, możliwy, ewentualny: jak postąpić w D-ym wypadku?

Dańp. Danina.

Daporta, Deporta, Oporta, nm., gatunek jabłek.

Dar, podarek, podarunek, upominek, prezent, datek, ofiara (złożyć co komu w D-rze); łaska, dobrodziejstwo (D. Ducha Św.); uzdolnienie, zdolność, talent, spryt wrodzony (ma D. do rysunków. D. słowa); D-ry Boże = mienie, dostatek, plony, urodzaj, dobrobyt, zasobność; jadło i napój.

Darcie, rz. od Drzeć, ból w kościach, kolki, gościec, reumatyzm; D. pierzy = odzieranie puchu z osi piór.

Darda, Dard, fr., dawna broń sieczna w kształcie toporka albo też włóczni na drzewcu (fig.).