Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/105

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

Celebra, łć., uroczyste i okazałe odprawianie jakiego obrzędu kościelnego.

Celebrans, Celebrant, łć., kapłan celebrujący, odprawiający Mszę uroczystą, kapłan przewodniczący obrządkowi kościelnemu.

Celebrować, odprawiać uroczyście i z wielką okazałością nabożeństwo, Mszę ś-tą; obchodzić uroczystość; przewodniczyć uroczystości; hojnie kogo podejmować, raczyć.

Celestyni, nazwa zakonników według reguły św. Benedykta (ubranie białe z czarnym szkaplerzem i kapturem.

Celibat, blm., łć., stan bezżenny szczególnie duchowieństwa, bezżeństwo, stan kawalerski.

Celik, cel, sztyfcik na lufie strzelby, ułatwiający celowanie, wizerek, muszka.

Celkowy, złożony z odosobnionych celek, cel, (więzienie C-e).

Celniczy, przym. od Celnik.

Celnik, urzędnik komory celnej; pobierający cło; mytnik; dzierżawca ceł.

Celność, rz. ż., blm., trafność, celowanie w czem; trafianie do celu; wyborowość.

Celny, przym. od Cela.

Celny, przym. od Cel; trafny, trafiający; nie chybiający; celowy; ważny, wybitny, znaczny; celujący, bardzo dobry, doskonały, wyborowy, przedni, wyśmienity.

Celny, przym. od Cło, należący do cła; dotyczący cła, cłowy; komora C., p. Komora; C. taryfa, p. Taryfa. C. związek, porozumienie się kilku państw, znoszących między sobą cła, a otaczających się wspólną granicą cłową.

Celować, mierzyć do celu, wymierzać w co; przewyższać, przodować w czem, mieć pierwszeństwo w czem, być doskonałym w czem; C. futro = dobierać co lepszych skórek, zszywając je, aby całość stanowiły pod względem doboru włosa; naprawiać sieci myśliwskie; nadawać kierunek od oka celownicą, tyką lub t. p.: naprowadzać nitkę lub włos przyrządu mierniczego na przedmiot, który służy za cel, brać na cel.

Celownica, Celownik, przyrząd do celowania, djoptra (fig.).

Celownik, nazwa 3-go przypadku w gramatyce; pręt, drąg u mety wyścigowej, oznaczający kres przybycia.

Celowość, fil., odpowiedniość do celu, zależność od celu, zastosowanie do pewnych celów.

Celujący, najlepszy, trzymający prym, wzorowy; najlepiej się uczący; najlepszy stopień z nauki.

Celularny, łć., komórkowy, dotyczący komórek w ciele zwierząt lub roślin.

Celuloid, masa twarda, elastyczna i przeświecająca, otrzymywana z mieszaniny kamfory i bawełny strzelniczej, używana do wyrobu lekkich przedmiotów, jak: kule bilardowe, piłki, grzebienie, rączki i t. p.

Celuloza, łć., tkanka komórkowa roślinna, błonnik, drzewnik.

Cembra, nm., bal, dyl, deska zdatna do cembrowania, na podpory w kopalniach.

Cembrować, dół wykopany (studnię) drewnianemi ścianami z bali po bokach wykładać.

Cembrowina, drzewo zdatne do cembrowania; obłożenie studni; zrąb studni.

Cembrunek, oprawa, obudowa drzewna szybu górniczego.

Cembrzyna, ściana, obudowa wnętrza studni, oprawa.

Cement, łć., mieszanina wapna, żwiru, kamieni zmielonych i piasku z wodą do spajania cegieł albo kamieni, w wodzie twardnieją-