oligarchii, znalazła ona natychmiast skuteczną zapomogę sojuszniczą w zachwaszczonym na Litwie właściwej, obok pięknych skądinąd wzorów przeciwnych, duchu separatyzmu i zacofaństwa, zasilanym i podniecanym tutaj, równie celowo jak i na południu, potężną ręką opiekuńczą zakordonową. Kossakowscy, aczkolwiek w Petersburgu tę dla siebie warowali dystynkcyę, iż »nie chcą służyć arystokratom, lecz podnieść drobną szlachtę«, dopełniali przecie do reszty w strefie czysto litewskiej poczęte w kresowej ruskiej możnowładcze dzieło targowickie, a nawet w głębszym poniekąd, narodowo niebezpieczniejszym jeszcze sterowali je kierunku, kiedy sami, zamiast federacyjnej fikcyi oligarchiczno-republikanckiej albo prostego wcielającego przymusu obcego, forytowali myśl środkową dobrowolnego oderwania się od pnia Rzpltej i dobrowolnej, nowej zupełnie unii litewsko-rosyjskiej. Za opłakaną, tylekroć gorszą od ukrainnej, kampanią sejmową litewską, przyszedł drugopodziałowy okropny, na wziętą całkiem już w ryzy sąsiedzkie, już prawie wydartą ziemię zawleczony litewską, ostatni, grodzieński sejm Rzpltej. Insurekcyi narodowej, choć przez rodowitego wznieconej Litwina, przez drugiego aż do końca dowodzonej, dosyć jeszcze niewczesnych separatystycznych sprawiła kłopotów Litwa, a stosunkowo poniżej oczekiwań dostawiła posiłku. Aż sama nareszcie w podziale trzecim, prócz uciętego z niej skrawka rozbioro-
