bocie było czymś więcej niż stale każdemu zagrażającym niebezpieczeństwem. Nie stanowiło ono tam możliwości, lecz normalny stan rzeczy. A oto jak kształtowało się ono w USA, Niemczech i Wielkiej Brytanii w stosunku do ogółu robotników w tych krajach:
Bezrobocie w odsetkach (przeciętna roczna) | |||||||||
Kraj | 1908 | 1909 | 1910 | 1921 | 1922 | 1923 | 1924 | 1925 | 1926 |
USA | 16 | 9 | 7 | 23 | 18 | 8 | 12 | 9 | 8 |
Wielka Brytania |
8 | 8 | 5 | 17 | 14 | 12 | 10 | 11 | 12 |
Niemcy | 3 | 3 | 2 | 3 | 2 | 10 | 11 | 8 | 18 |
Tak więc po pierwszym powojennym kryzysie ekonomicznym w krajach kapitalistycznych przez wiele lat klęska braku pracy utrzymywała się w takich rozmiarach, jakich dawniej nie osiągała nawet w czasie samego kryzysu. Masowe bezrobocie było bezpośrednim skutkiem obniżenia tempa wzrostu produkcji przemysłowej oraz chronicznie niepełnego wykorzystywania mocy produkcyjnych w wielu krajach.
Wszystkie poprzednie kryzysy ekonomiczne — to periodyczne załamania biegnącej wzwyż linii ogólnego rozwoju kapitalizmu. Wywoływane były przelotnymi i powierzchownymi zaburzeniami w gospodarce. System kapitalistyczny utrzymywał się mimo nich w równowadze i jako całość wykazywał stałą tendencję rozwojową. Narzucał swe panowanie coraz to nowym krajom. Rozwój wymiany międzynarodowej, podboje kolonialne i wywóz kapitału, wszystko to rozszerzało rynek światowy i uzależniało odeń nawet najbardziej zacofane zakątki świata. Wywóz kapitału przyśpieszył wzrost przemysłu i stosunków kapitalistycznych w krajach Azji, Afryki, Ameryki Południowej i Oceanii. Tak więc również w krajach, w których do niedawna panowały półfeudalne lub nawet półniewolnicze stosunki, kapitalizm silnie się