Strona:Kobiety antyku.pdf/46

to być giezło grobowe dla herosa Laertesa, gdyby go kiedyś dola okrutna powaliła drętwą śmiercią [...]". Tak mówiłą i usłuchało męskie serce. Odtąd za dnia tka na wielkich krosnach, a w nocy pruje przy łuczywie. Przez trzy lata się z tym ukrywała i zwodziła Achajów. Lecz gdy nadszedł czwarty rok a z nim wiosna, wygadała się któraś z kobiet, znająca tajemnicę. Zaskoczyliśmy ją, jak pruła piękną tkaninę i musiała dokończyć wbrew woli (tłum. J. Parandowski).
 Tak więc od razu w pierwszej pieśni Odysei przedstawione zostały momenty dziejów Penelopy, które weszły na trwałe do tradycji greckiej i zadecydowały o tym, że Penelopa stała się symbolem idealnej, wiernej mężowi żony, strażniczki ogniska domowego. Zarówno jeszcze w niektórych ustępach Odysei, w tradycji antycznej, jak i w późniejszej kulturze europejskiej Penelopa występuje jako przeciwstawienie zbrodniczej, wiarołomnej Klitajmestry. A jej chytry pomysł tkania tkaniny w dzień, a prucia w nocy, aby oszukać zalotników i zyskać na czasie stał się przysłowiowy i wszedł na trwałe do literatury światowej. Ten wizerunek idealnej żony i matki robił tym większe wrażenie, że legenda Penelopy podkreśla jej zupełnie samotną walkę o utrzymanie w całości dziedzictwa Odyseusza i wytrwanie w oporze wobec zalotników. Ojciec i bracia Penelopy żyją gdzieś daleko, matka Odyseusza zmarła z rozpaczy, w pieśni XV opowiada o niej Odyseuszowi, kryjącemu się w przebraniu starego żebraka, wierny pamięci swego pana pasterz Eumajos: A ona zginęła z żalu za swoim sławnym synem śmiercią tak żałosną, że oby nikt tak nie umarł z tych, co tu żyją — przyjaciół moich i dobroczyńców. Ojciec Odyseusza Laertes żyje na wsi w swojej winnicy, ale jej w ogóle nie opuszcza. Mówią, że nie zachodzi on wcale do miasta, siedzi gdzieś na wsi ze swoją zgryzotą. Telemach aż do początku opowieści zawartej w Odysei był zbyt młody, by wesprzeć matkę. Tak więc samotna kobieta, na wyspie oddalonej od innych ośrodków Achajów chroni dom rodzinny mimo braku wieści od męża.
 W tej samej jednak Odysei badacze współcześni tropią ślady zdające się wskazywać, że w pierwotnej formie tego mitu Penelopa nie była może aż tak nieskazitelną postacią, jak chciała ją widzieć na podstawie wyżej przytoczonych faktów tradycja grecka. Już w cytowanej wyżej opowieści Telemacha jest wzmianka o tym, że