Strona:Kobiety antyku.pdf/15

kowym była upośledzona i zależna od krewnych płci męskiej czy od męża. Była też na boku życia towarzyskiego i kulturalnego. Miała jednak swoją rolę w kultach greckiego państwa i w tak ważnej komórce greckiej społeczności, jak rodzina. Tylko należąca do społeczności obywatelskiej kobieta mogła zapewnić legalne potomstwo i ona to stała na straży odpowiedniej opieki nad dzieckiem i utrzymania gromadzonych przez męża zasobów dla rodziny.
 W wieku IV i w okresie hellenistycznym, gdy słabnąć zaczęło znaczenie polityczne poszczególnych miast a wzrastać rola rodziny, zmieniła się obyczajowość, a także w pewnej mierze prawna pozycja kobiety. Nie miejsce tu na dyskusję złożonych czynników tych zmian, odegrało tu rolę między innymi przemieszanie się ludności z całej Grecji oraz wpływ dużego znaczenia kobiet w dynastii macedońskiej i domach królewskich hellenizmu (niektóre te zagadnienia będą omówione w dalszych rozdziałach tej książki). W tych wstępnych rozważaniach idzie głównie o nakreślenie ogólnych ram, w których działały kobiety będące bohaterkami poszczególnych szkiców przedstawionych w dalszym ciągu. Wiek IV przyniósł pewne zmiany w sytuacji i pozycji kobiet, a okres hellenistyczny zmiany te utrwalił; można powiedzieć, że od III w. p.n.e. pozycja kobiety w świecie greckim staje się znacznie mocniejsza zarówno w obyczajowości, jak również w świetle przepisów prawnych.
 W literaturze dawniejszej wiek IV w Atenach uchodził za okres emancypacji kobiet, w ten sposób interpretowano przede wszystkim świadectwa dostarczane przez tragedie Eurypidesa i komedię Arystofanesa. Wnikliwe badania ostatnich kilkunastu lat nieco tę opinię zmieniły. Istotnie, zarówno w dramatach Eurypidesa, jak i w niektórych sztukach Arystofanesa kobiety są na pierwszym planie i ich uczucia, problemy i postawy są w centrum treści utworów. Niemniej jednak można u obu autorów znaleźć o kobietach tyleż opinii negatywnych, co i pozytywnych. Z cytatów przebija raczej ustalona opinia, że miejscem kobiety jest dom, opieka nad domem i dziećmi, i nawet nie bardzo można się w tych dziełach dopatrywać negatywnej reakcji na dążenia emancypacyjne kobiet. Podłożem nieco innej roli kobiet i ich zachowań zarejestrowanych w tych dramatach były, wedle nowszych opracowań, ogólne zmiany w społeczeństwach greckich od przełomu V/IV w., po wojnie peloponeskiej. Tocząca się przez trzydzieści lat wojna między Spartą