Strona:Kobiety antyku.pdf/14

sprawność fizyczną i zdrowie, aby ich dzieci były też fizycznie silne. Kiedy chłopcy w wieku lat siedmiu opuszczali dom, a mężowie też w nim spędzali niewiele czasu, kobiety przyzwyczajone do życia na zewnątrz i do swobody nieraz przystępowały do działalności gospodarczej. Niewiele wiemy o szczegółach ich działania i regulujących je przepisach prawnych. W źródłach późniejszych, z IV w. p.n.e. czy z końca I w. n.e. (na przykład u Plutarcha), znajdujemy jednak informacje o bogactwie kobiet spartańskich, o koncentracji ziemi w ich rękach. Nie wiemy też nic o działaniu prawnych opiekunów kobiet w Sparcie. Możemy więc założyć, że posiadały one jakąś możliwość samodzielnych decyzji w sprawach majątkowych.
 W Atenach, a zapewne i w innych państwach greckich, kobieta nie mogła występować samodzielnie wobec władz i wobec sądu. Jeżeli toczył się proces przeciwko niej, to stawiała się w sądzie wraz ze swoim opiekunem, jeżeli zaś chciała wszcząć sprawę, musiała to zrobić za jego pośrednictwem. Nie miała więc prawie żadnej możliwości wystąpienia przeciwko prawnemu opiekunowi, nieletni mogli zgłosić swoje żale do opiekuna po uzyskaniu pełnoletności, kobieta teoretycznie nigdy, chyba że udało jej się go zmienić. Ten ponury w naszych oczach obraz sytuacji kobiety trzeba jednak złagodzić w świetle dyskusji nad materiałem źródłowym w ostatnich kilkudziesięciu latach. Nie można odnosić wniosków wyciągniętych na podstawie źródeł attyckich do terenów całej Grecji, a przede wszystkim trzeba pamiętać, że materiał literacki dotyczy głównie kobiet z domów zamożnych, przeważnie arystokratycznych, zaś mowy sądowe — wypadków szczególnych. Kobiety zamożniejsze zapewne rzeczywiście wychodziły z domu zawsze w towarzystwie, np. niewolnic, ale były przecież kobiety, które nie miały niewolników dokonujących np. zakupów, a były i liczne handlarki na targach i bazarach sprzedające żywność czy wyroby rzemiosła, nieraz nawet wyroby własne. Nie były więc na co dzień oddzielone od świata mężczyzn i swoje drobne transakcje handlowe załatwiały same, zarobionymi pieniędzmi gospodarowały samodzielnie, a prawny opiekun był im zapewne potrzebny jedynie wówczas, kiedy popadały w kolizję z prawem czy władzami.
 Można by więc dla okresu klasycznego Grecji, o którym wiemy znacznie więcej niż o okresach go poprzedzających, stwierdzić, że kobieta w życiu społecznym polis, w prawie rodzinnym i mająt-