Strona:Kobiety antyku.pdf/13

najbliżsi krewni (Praefatio 7). Nowsze jednak badania i dokładna analiza ustępów mówiących o owej „kobiecej” części domu każą raczej przypuszczać, że określano w ten sposób tę część domu, w której znajdowała się sypialnia kobiet i dzieci, że nie miało to jednak nic wspólnego z rzekomym „zamknięciem” kobiety i ograniczeniu jej do przebywania w kobiecej części domu.
 Szafarka zasobów domu i odpowiedzialna opiekunka dzieci nie miała — jak wiemy — zdolności prawnej ani w sprawach dzieci, ani w sprawach dotyczących majątku. Pozostawała bowiem pod opieką męża i nie mogła występować w swoich sprawach wobec jakichkolwiek władz sama, lecz jedynie za pośrednictwem opiekuna (kyrios). Do czasu zawarcia małżeństwa opiekunem był ojciec, potem mąż; w wypadku braku tych opiekunów naturalnych — najbliższy krewny. W tej sytuacji także prawa majątkowe kobiety ateńskiej były bardzo ograniczone. Nie mogła bowiem przeprowadzać żadnej transakcji, zawrzeć żadnej umowy czy wziąć na siebie zobowiązania majątkowego bez zgody swego prawnego opiekuna. Jeżeli zaś z jakichś powodów chciała zerwać małżeństwo, to też musiał tu wkroczyć jej ojciec i tylko on mógł wyegzekwować zwrot posagu przez męża. Kobieta mogła otrzymać jednak dary — przy ślubie od męża, od krewnych czy przyjaciół, wreszcie miała prawo do spadku. Jednak w imieniu kobiety musiał działać jej prawny opiekun. W okresie Grecji klasycznej aż do IV w. działalność opiekuna nie był tylko formalna, jak wynika ze źródeł ateńskich. Sytuacja rodzinna i majątkowa kobiet w większości miast greckich była podobna, choć mogły tu zachodzić pewne różnice w poszczególnych przepisach prawnych, na przykład w Atenach prawo przewidywało, że kobieta będąca jedynym dzieckiem w razie śmierci ojca przed jej zamążpójściem korzystała z większej swobody w dysponowaniu majątkiem odziedziczonym, aż do momentu, kiedy przechodził on na jej dzieci.
 Inaczej ukształtowała się pozycja kobiet spartańskich. Rodzina nie stanowiła tam podstawowej komórki, jak w Atenach, małżeństwo miało na celu wyłącznie zapewnienie potomstwa, Spartiata z grupy „równych” żył poza domem i nie zajmował się pracą ani na roli, ani w rzemiośle czy handlu, to było zadanie helotów i periojków. Dziewczęta spartańskie były, o czym wspomniałam wcześniej, wychowywane podobnie jak chłopcy po to, aby zyskać mogły