Strona:Klejnoty poezji staropolskiej (red. Baumfeld).djvu/403

chos mnich, „machia“ — wojna) jest poematem satyrycznym na nieuctwo, gnuśność, pijactwo, prostactwo i kłótliwość niektórych zakonów (w poemacie mowa o Karmelitach i Dominikanach). W rozdziale tym zakonnicy w dyspucie (rozmowie naukowej) o kwestjach religijno — filozoficznych (która miała rozstrzygnąć o wyższości wykształcenia jednego z tych zakonów) pokłócili się i przeszli do bójki.
 Mecenas — protektor dysputy: definitor godność w zakonie: zgrzebnego powroza — konopnego: „Wojsko afektów zarekrutowanych“, „Seruficzna kronika“ — książki religijne (o dziwacznych tytułach barokowych): poza szranki — poza miejsce walki: ozdoba Karmelu — t. j. klasztoru Karmelitów: na harc — do walki (niby rycerz konny): że wróżkom nie wierzył — Rafał, wychodząc rano z celi, zgubił pantofel i odrazu — wziął to za złą wróżbę: na odwodzie — w odwrocie; heroiczne — bohaterskie.
 Pijaństwo. Jedna z najlepszych i najmądrzejszych satyr Krasickiego. „Satyry“ (w liczbie 22) wyszły po raz pierwszy w Warszawie w r. 1779. Krytyczne wydanie najnowsze: Ludw. Bernackiego (Lwów — Tow. popier. nauki i sztuki).
 Omne trinum perfectum — przyslowie łacińskie znaczy tyle, co: „do trzech razy sztuka“: w punkcie — w samej rzeczy: dyskursa tonem statystycznym — rozmowy tonem polityków, mężów stanu: profit — zysk, korzyść; w kontr — naprzekór, wbrew.
 Żona modna. O „Satyrach“ Krasickiego patrz: wyżej.
 Tyrsys. Filida — ironicznie użyte imiona, znane z sielanek sentymentalnych; domatora — zamiłowanego w życiu domowem; punkt honoru (galicyzm) — honor, obowiązki honoru; do intercyzy — do umowy przedślubnej; faworyta — ulubienica: kornetów — czepków; kuranty — melodje: do kiermasza — do uroczystości odpustowej; kandyzowany — smażony w cukrze; lustru — ozdoby: belwederek — galeryjka, tutaj: pałacyk (na wzór warszawskiego); Pamela, Heloiza — bohaterki romansów sentymentalnych, sławnych w owych czasach (angielskiego Richardsona i francuskiege Rousseau’a): sztafety — gońcy; w planty — w pomysły; ekspens — wydatek (z łaciń.): dwornie — wspaniale, wyniośle.
 Z „Bajek“. I. Krasicki wydał dwa zbiory „Bajek“, pierwszy w r. 1779, drugi („Bajki Nowe“) w r. 1800. Ze względu na zwięzłość, jasność i lekkość formy uważane są Bajki Krasickiego (zwłaszcza zbiór ich pierwszy) za wzorowe.
 Niezabawem — niebawem; dom skradł — okradł.
 Lew i ślimak. W wierszu Moja ekskuza“ (ekskuza — tłómaczenie się, usprawiedliwienie) tłómaczy się Węgierski, dlaczego w pismach swoich czyni tak często ostre wycieczki przeciwko różnym ludziom i działaniom.