Przejdź do zawartości

Strona:Klejnoty poezji staropolskiej (red. Baumfeld).djvu/383

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

po ostatnim rozbiorze. Autor myśl zwraca ku czasom Zygmunta Augusta, który był ostatnim królem dziedzicznym Polski (umarł 1572) i zakończył epokę największej świetności Polski.
Rozdani na Moskwę i Niemce — pod zaborem rosyjskim, pruskim i austryjackim: szablę, wesołość, nadzieję; Sarmata (Polak) oddaje się w tej ponurej elegji zupełnemu przygnębieniu, nie wierząc już ani w walkę orężną, ani w możność ratunku wogóle. Karpiński pisał w czasie Konstyt. 3 maja wiersze pełne nadzici (patrz: str. 149 antologji).
Hymn do Boga o dobrodziejstwach, narodowi polskiemu wyświadczonych. Tym poematem nadziei i nowego tonu w poezji patryjot. pol. zamykamy tę grupę w naszej antologji, jakkolwiek datą powstania swego sięga poza okres niepodległości, jest niejako ostatecznem ujęciem i rozrachunkiem całej przeszłości niepodległej i wszystkich jej zasadniczych idei.
Już lat tysiąc i t. d. — od przyjęcia chrześcijaństwa przez Mieszka I (963 r.); krępakiem — Karpatami; do szlachetnego wytknął plac zawodu do bojów szlachetnych: schnęły strumienie i t. d. — nie było przeszkód dla zwycięstw polskich, jak „gdyby schnęły strumienie i góry tajały“, gdzie oni przejść chcieli: Izmaela plemię — Tatarzy: Dagon — bożek filistyński: świątynię jego obalił Samson: przegadać ich nie mogli i t. d.— nie mogli opowiedzieć (historycy i poeci dawni): na murzyńskie piaski — mowa o wysłaniu części legjonistów przez Napoleona na wyspę San Domingo; drudzy, przeżyć nie mogąc i t. d. — wychodźcy i legjoniści, którzy łączyli „tchu ostatki“ z Napoleonem („gwiazdą nowych świata cudów“); łzy krokodylom wmawiają — „łzy krokodyla“ oznaczają (według przysłowia starogreckiego) udane łzy kata nad ofiarą (tutaj odnosi się do rzekomego współczucia mocarstw europejskich dla Polski).

POEZJE: O ŻYCIU I O ŚMIERCI (REFLEKSYJNE).

Żale umierającego. Rękopis polski tego zabytku z w. XV znajduje się w bibljotece kapituły płockiej, umieszczony po łacińskich komentarzach do Ewangelji; składa się z 22 zwrotek, oznaczonych literami abecadła (brak zwrotki na literę s). Tekst pełny wydał prof. J. Rozwadowski (Materjały i prace komisji językowej Akad. Umiej. w Krakowie r. 1904, tom. 1).
Sie dzieci — podziać się; ocuci się — ocuć się (dawny tryb rozkazujący); tylkom — tyle-m; te dwa bogi przeklęta — liczba podwójna; nie uczynił — prawdopodobnie w rękopisie pierwotnym było tu: urobił, zrobił; wynić — wynijść (wyjść): zatworzone — zamknięte; zazżycież — zapalcie-ż (od: żec).