Strona:Klejnoty poezji staropolskiej (red. Baumfeld).djvu/381

nych cechach stanu martwoty): wolny sojusz — Polska zawarła wówczas sojusz z królestwem pruskiem (przeciw Rosji).
 Do Stanisława Małachowskiego, marszałka Sejmu wielkiego. Jeden z najlepszych wierszy Karpińskiego. Pełny tytuł brzmi: „Do S. M., referendarza Koron, Marsz. Sejmu i Konfeder. Koron., z okoliczności danej wolności poddanym swoim. Jest to jeden z kilku wierszy Karp., napisanych z powodu Konstytucji 3 maja.
 Obciążasz swoją dla nich poręką dziedzizny — S. Małachowski, podobnie jak wielu posłów sejmowych, uwolnił chłopów w dobrach swoich od poddaństwa; i prac twoich towarzysze — twórców Konstytucji 3 maja; w kilku zwrotkach tego poematu (tutaj pominiętych) wspomina Karpiński o dwóch jeszcze obywatelach, którzy znieśli u siebie poddaństwo, Jacku Chreptowiczu i Stan. Poniatowskim.
 Hymn na rocznicę 3 maja. Napisany widocznie specjalnie na uroczystość obchodu 1-ej rocznicy 3 maja, która, jak wiadomo, święcona była w Warszawie uroczyście. Tem echem sejmu wielkiego kończymy szereg poezji, odnoszących się do owego okresu dziejowego.
 Podległość rządowi — posłuszeństwo władzy i prawu, rządowi (w odróżnieniu od nierządu“); w swobodzie wstrzymałość — wstrzemięźliwość, miara w używaniu swobód (politycznych).
 Król, radny, rycerz, mieszczanin z rolnikiem — wymienienie w tem miejscu króla, radnego (członków rządu), rycerza (szlachty), mieszczanina i chłopa znamienne jest dla ideałów równouprawnienia społeczno-politycznego, które przyświecały Konstycji 3 maja: gdy większą szczęśliwiąc swobodą i t. d.do końca życia, do osiągnięcia życia wiecznego.
 Wiosna. Wyraz bólu patryjotycznego w okresie drugiego rozbioru, po ruinie najpiękniejszych nadziei i wysilków konstytucji majowej. Niemcewicz sam stał się teraz wygnańcem z ojczyzny. W tym samym okresie N. napisał: „Na hersztów targowickich“ i „Fragment Biblie Targowickiej. Księgi Szczęsnowe“. Niniejsza elegja patryjotyczna odznacza się szczególnie pełnem ujęciem nieszczęść Polski po upadku Konstytucji.
 Czemuż nieba nie raczą bohatera wskazać? — już w następnym roku (1794) podnosi sztandar powstania T. Kościuszko, którego sekretarzem i adjutantem został Niemcewicz: któż wam hołdu nie odda... — cały ten rozdział odnosi się do Konstytucji 3 maja; co ojczyznę najechali zbrojnie — Targowiczanie, którzy sprowadzili wojska rosyjskie; gdy zawiść wśród mocarzów rzuci swe pochodnie — N. przewidział tu dobrze grozę