sierót ewangelickich w Tylicach pow. lubawskim, które chcą importować z niemieckich okolic, bo ich niema wśród przeważnie ludności polskiej, ewangelickie seminaryum duchowne w Dębowej Łące pow. Marienwerder, w Niemieckim Wilkowie park dominialny odstąpiono dla jeneralnego superintendenta w Poznaniu, który dwa domy poprawy chce wybudować dla zaniedbanych dzieci; na cel podobny obrócono w Cerekwicy (pow. jarociński) dawny pałac właściciela[1]. Przed stu laty posiadał kościół ewangelicki w Poznańskiem tylko 120 kościołów i domów modlitwy przeważnie z drzewa, obecnie jest 280 parafij ewangelickich z 242 pastorami i 30 pomocniczymi predykantami. Szczególnie wydatną jest praca konsystorza protestanckiego w tej prowincyi w ostatnim lat dziesiątku, w którym to czasie dzięki obfitym zasiłkom państwa i Związku imienia Gustawa Adolfa założono 40 nowych parafij i wybudowano około 50 murowanych kościołów[2]. Cyfry te świadczą o protestantyzowaniu kresów wschodnich zbyt wymownie, iżby słodkie słowa pruskich ministrów w sejmie im zaprzeczyć zdołały. Gdyby się wogóle wedle obietnic królów pruskich i słów ministrów pruskich chciało osądzić stan Polaków pod zaborem pruskim, to musielibyśmy przyjąć, że Polacy mają się tam, jak w raju. Przy trzecim zaborze Polski, gdy nowi poddani złożyli hołd Fryderykowi Wilhelmowi II., wybito na tę pamiątkę medal z wizerunkiem króla pruskiego i z napisem: Vobis quoque pater, którego wizerunek podajemy. Dziś po 100 latach, pomimo że krwią i potem składamy dowody lojalnego pełnienia obowiąz-
