polskiego lub religii w języku polskim. Szulc zmienia się na Schulze, Wróbel na Sperling i t. d., z drugiej strony forytuje się niemczenie nazw często polskich, np. Dalski na Dahlke[1], Mówiński na Redner i t. d. i t. d.
Polacy dość często spotykają się z zarzutem chęci oderwania się od Prus. Jako dowód przytoczył minister Bosse między innymi fakt, że Polacy śpiewają pieśń: „Jeszcze Polska nie zginęła”[2]. Wskutek tego toczy się w dzielnicach naszych wogóle przeciw pieśni polskiej żywa walka, a mianowicie ze strony władz wojskowych, które zakazały orkiestrom wojskowym grać pieśni polskich. „Wywołać to musiało zdziwienie — zauważył słusznie w cytowanej już mowie poseł Dziembowski — zwłaszcza wśród starych członków obrony krajowej, których na wojnie austryackiej i francuskiej wśród dźwięków tych pieśni polskich prowadzono w grad kul”. Rozporządzenie zaś, aby podczas koncertów kapeli wojskowych w ogrodzie zoologicznym w Poznaniu programy wyłącznie w języku niemieckim drukowane były, uważa nawet tak fanatycznie i szowinistycznie usposobiony pastor poznański, który napisał broszurę p. t. Polen und Deutsche in der Provinz Posen[3], za niepotrzebne kłócie Polaków szpilkami.
Raziły także niemieckie oczy czerwono-białe barwy prowincyonalne, mianowicie czerwono-białe chorągwie, wywieszane podczas różnych uroczystości kościelnych, zwłaszcza podczas wizytacyi arcybiskupiej. Po głośnym procesie komisarza Carnapa, będącym srogą kompromitacyą hakatyzmu, a i po części rządu jako odpowiedź na tę porażkę moralną wyszło rozporządzenie, zmieniające dotychczasowe barwy prowincyonalne na biało-czarno-białe. Dawne zaś jako narodowo polskie ściga się z zaciętością godną iście lepszej sprawy. „Rzeczy zaszły tak daleko — jak oświadczył na kongresie wolnomyślnego stronnictwa ludowego w Norymberdze redaktor Posner Zeitung, Wagner — że pewien chłopiec polski ukarany został za noszenie biało-czerwonej kra-
