Strona:Kazimierz Krotoski - Walka ekonomiczno-rasowa w Poznańskiem.pdf/46

ekonomicznem, nie znając ich poszczególnie, tem więcej, że rozwój ich jest w pierwszym rzędzie zawisły od gorliwości i roztropności każdorazowego kierownika. To fakt, że choć bezpośrednio Towarzystwa przemysłowe na polepszenie bytu materyalnego swych członków nie wpływają, wszakże pośrednio prawie wszystkie przyczyniają się w większej lub mniejszej mierze do poprawy stosunków materyalnych. Choćby ta okoliczność, że prezes towarzystwa jest zwykle członkiem zarządu lub innym dygnitarzem przy banku ludowym i jako taki może członkowi towarzystwa ułatwić kredyt w danym wypadku, wielkiej jest doniosłości w życiu małomiejskiem. Niewątpliwie to osobiste stykanie się inteligencyi i przedstawicieli instytucyj kredytowych z warstwą rzemieślniczą i przemysłową wielce się przyczyniło do wykształcenia i rozwoju naszego mieszczaństwa, z drugiej strony trudności niemałe nastręcza fakt, że członkowie towarzystwa rekrutują się z różnych zawodów przemysłowych. Trudno żądać od prezesa, aby w tych wszystkich gałęziach miał fachowe wiadomości i mógł służyć światłą radą, a jeszcze trudniej, by członkowie wszyscy radzili nad podniesieniem jakiejś specyalnej gałęzi przemysłu. Z tych względów wielkiej wagi dla rozwoju przemysłu polskiego jest zorganizowanie Centralnego związku towarzystw przemysłowych, któryby umożliwił nietylko ogólne zjazdy i wiece przemysłowe, ale i specyalne przedstawicieli pojedynczych rzemiosł i zawodów, a tem samem pogłębienie i rozszerzenie fachowych wiadomości. Doniosłość takiej centralizacyi nie została jeszcze zrozumianą przez poszczególne koła; obecnie na 120 towarzystw przemysłowych w Prusach Zachodnich i W. Ks. Poznańskiem tylko 30 do Centralnego Związku należy, tuszymy jednak, że prędzej czy później do tej centralizacyi organicznej naszych Towarzystw przemysłowych, przyjść musi, a wtedy działalność pojedynczych kół i pod względem ekonomicznym stanie się wydatniejszą.
 Nervus rerum w rozwoju przemysłowem jest pieniądz i tani kredyt. Stworzenie zatem taniego kredytu, wyzwolenie społeczeństwa od wysokich procentów żydowskich jest podstawą do-