Strona:Kazimierz Krotoski - Walka ekonomiczno-rasowa w Poznańskiem.pdf/45

padła w udziale. Lekarzy Polaków jest obecnie około 180 i 10 lekarzy-dentystów w 98 miejscowościach na 487 lekarzy wogóle w Poznańskiem, zatem nie całkiem 40% ogólnej liczby, podczas gdy stosunkowo do liczby ogólnej Polaków powinnoby być ich co najmniej 60%. Gorszy stosunek oczywiście panuje pod względem narodowym w stanie adwokackim, albowiem tylko około 40 adwokatów Polaków posiadamy, a z tych tylko 24 otrzymało tyle ważny notaryat. To samo odnosi się do aptekarzy, których jest 88, weterynarzy, których jest zaledwie 6-ciu w całem Księstwie. — Oto skromne cyfry naszej inteligencyi, a jednak ta inteligencya polska kością w gardle stoi Niemcom nie tyle z powodu konkurencyi w tych zawodach — pod tym względem Niemcy są beati possidentes — lecz z powodu ich wpływu społeczno-socyalnego. Czy wpływ ten zawsze jest dodatni, nie możemy powiedzieć; stwierdzić to tylko możemy, że niejednokrotnie spory osobiste między przedstawicielami inteligencyi naszej, zazdrość, ambicyjki, z drugiej strony opieszałość, wiele sprawie polskiej szkodziły i szkodzą, i że między tem, co rzeczywiście zrobiła nasza inteligencya, a tem, co zrobić mogła i powinna, jest jeszcze wielki odstęp.
 Główną zasługą inteligencyi naszej jest organizowanie licznych Towarzystw i Spółek polskich, wśród których w sprawach ekonomicznych zwłaszcza Towarzystwa przemysłowe i Spółki zarobkowo-gospodarcze czyli Banki ludowe na szczególniejszą zasługują uwagę.
 Co do Towarzystw przemysłowych, to istnieje ich około 100 w 89 miejscowościach Księstwa Poznańskiego. Prezesami a w każdym razie duszą ożywczą tychże są przeważnie księża, lekarze lub ktoś z inteligencyi. Towarzystwa te wytknęły sobie potrójne zadanie: pouczanie wzajemne, podniesienie przemysłu i skromną zabawę w obrębie Towarzystwa. Często bardzo spotkać się można ze zdaniem, że Towarzystwa przemysłowe główny cel istnienia upatrują tylko w urządzeniu zabaw najrozmaitszego rodzaju. Jest to najpierw ogólnik i jako taki z natury nie wszędzie uzasadniony. Trudno powtóre o wartości Towarzystw coś stanowczego orzec, zwłaszcza o wydatnej działalności tychże na polu