mienności urzędników gospodarczych Polaków w przeciwieństwie do agronomów Niemców, którzy dlatego tylko są sumienniejsi, że mając o wiele więcej stanowisk do wyboru, nie potrzebują tak tanio swej pracy właścicielowi sprzedawać. To samo odnosi się do wyrobników dominalnych. Z prawdziwym bólem nieraz musi się słyszeć od rataja lub fornala, że wolą u Niemców służyć, gdyż ten daje mu większą zapłatę i lepszą ordynaryę, a nie zboże zmieszane z plewami, jakie polscy panowie dają. Byłoby atoli niesprawiedliwością odnosić to do ogółu polskich właścicieli. Cały szereg wzorowych dominii polskich posiada dobrze płatną, wierną i sumienną administracyę polską i odznacza się ojcowską iście troskliwością około dobra służby dworskiej, że wspomnę tylko hr. Żółtowskich z Godurowa i Niechanowa, pana Czorbę z Krajewic, ks. Zyg. Czartoryskiego z Rokosowa i t. d. Oczywiście nic na tem nie tracą.
Długi czas Niemcy natrząsali się z t. zw. polskiego gospodarstwa, dziś nawet najzaciętsi nasi wrogowie, nawet hakatyści przyznać muszą, że „do wyjątków należy już to, co się nazywa polnische Wirtschaft”; że przeciwnie „dość często spotkać się można z polskiemi gospodarstwami wzorowemi, jak np. w Zbrudzewie u Skrzydlewskich”[1]. Obok wielu innych okoliczności zasługę niemałą około tego rozwoju agrykultury polskiej ma bez wątpienia Centralne Towarzystwo gospodarcze w W. Ks. Poznańskiem, obejmujące cały szereg filialnych, do których nasze ziemiaństwo należy.
Prezesem i duszą rzeczonego Towarzystwa jest tak renomowany agronom, jak hr. Żółtowski z Niechanowa, w którego majątkach praktycznie się wykształcił i kształci cały szereg ziemian z pod rosyjskiego i austryackiego zaboru. O znaczeniu rzeczonego Towarzystwa dla naszego rolnictwa daje jasny obraz sprawozdanie z jego ostatniego walnego zebrania w dniach 9, 10 i 11 marca 1896 r.[2] Wszystkie najdonioślejsze dla Księstwa
