wie ratowania ziemi ojczystej dała niedawno pewna rodzina obywatelska w powiecie pleszewskim. Odziedziczywszy zniszczony długoletnią dzierżawą majątek ziemski, matka z kilkorgiem dzieci zrzekli się wszelkich doń pretensyi na rzecz najstarszego ze synów. Stosunki powyższego majątku były jednak tak zawikłane, że nowy właściciel nie widział innego sposobu wyjścia, jak sprzedaż tego majątku, i gotów już był odstąpić go po spłaceniu długów za 60.000 mk. lub za roczną rentę 3.600 mk. zamożnemu, sąsiedniemu obywatelowi, Polakowi. Ten jednakże udał się do Ziemstwa Kredytowego Poznańskiego, przekonał się, że na majątek rzeczony można zaciągnąć znaczną jeszcze pożyczkę, i nie przyjmując korzystnej bądź co bądź dla siebie oferty, dopomógł właścicielowi do uratowania kilku tysięcy morgów ziemi polskiej. Na takie jednak wyjątkowe objawy rodzinnej i sąsiedzkiej bezinteresowności społeczeństwo liczyć nie może i w celu uratowania topniejącej wielkiej własności polskiej należałoby się chwycić jedynie racyonalnego środka, tj. tworzenia jak największej ilości ordynacyi, tem więcej, że to środek pod zaborem pruskim nietrudny do przeprowadzenia. Wedle określeń pruskiego prawa ziemskiego[1] może założyć ordynacyę każdy właściciel ziemski, który się wykaże dochodem pewnym i stałym minimum 7.500 mk. Taka ordynacya powstaje przez sankcyę sądu. Ordynacye, mające więcej jak 30.000 mk. dochodu, potrzebują sankcyi cesarskiej. Stempel wynosi 3% od wartości. O ile mi wiadomo, Polacy pod względem zakładania ordynacyi nie natrafiali nigdy dotąd na trudności u rządu albo u cesarza. Odstrasza tylko procedura zakładania ordynacyi dość nudna i żmudna: bardzo dokładne taksy majątkowe, drobnostkowe regulacye hipotek, dokładne statuta, określające kwestye obdłużenia ordynacyi i t. d. Że Polacy dotychczas nie mają pod tym względem trudności, dowodzą w tym i przeszłym roku pozakładane wielkie ordynacye u Potockich na Bendlewie i Dakowach, Łąckich na Posadowie i Lwówku. Oprócz tego pracuje się obecnie nad założeniem jeszcze dwóch ordynacyi, któ-
- ↑ Preuss. Landrecht, 11. Theil, Titel 1, Abschnitt 1—6, § 1—22b.
