Strona:Kazimierz Krotoski - Walka ekonomiczno-rasowa w Poznańskiem.pdf/30

Polacy tylko na roli muszą szukać chleba? Przyznajemy, że w nowszych czasach mamy dzielnych lekarzy, adwokatów i duchownych, rekrutujących się ze sfer szlacheckich, sądzimy, że liczba ich mogłaby być znaczniejszą, daleko znaczniejszą ze względu na interes społeczeństwa i ziemiaństwa samego. Natomiast tak ważne i tak lukratywne pole przemysłu i handlu jest całkiem prawie przez młodzież szlachecką niewyzyskane. U nas chwyta się szlachcic przemysłu lub handlu wtedy, kiedy zbankrutował na wsi i resztę uratowanego kapitału chce zarobić na utrzymanie. Oczywiście nie znając się na interesie, który zakłada, nie wdrożony do niego, traci resztę kapitału i staje się ciężarem swej rodziny lub znajomych. A jednak, jeżeli jakie pole, to to właśnie mogłoby z wielką, bardzo wielką korzyścią przez synów szlacheckich być wyzyskane. Mogą się odpowiednio wykształcić w szkołach i akademiach handlowych, czy techniczno-przemysłowych, mają kapitalik do rozpoczęcia jakiegoś interesu, zatem wszystko to, co dorobkiewicze ze sfer niższych dopiero zdobyć sobie z największym trudem muszą, a jednak większe zakłady fabryczne, większe handle, przynoszące znacznie większe zyski niż rola, są w ręku obcych. Czyżby parowych cegielni, kaflarni i t. p. ceramicznych zakładów, tak ważnych dla ziemiaństwa samego, nie mogło być więcej w ręku polskim, nie jak to ostatnia wystawa prowincyonalna w Poznaniu okazała? Czyżby syn obywatela, przygotowany na kupca, nie mógł na większą skalę prowadzić handlu zbożowego? Czyżby nie mógł założyć fabryki cykoryi i pobierać tych zysków, które ciągną dziś magdeburscy fabrykanci? Pod tym względem nasza szlachta wiele mogłaby się nauczyć od szlachty angielskiej, która nie znając wstrętu do przemysłu i handlu, z tych źródeł każe czerpać zwłaszcza młodszym synom środki do utrzymania, najstarszemu przekazując majątek rodowy. Tylko w ten sposób regulując sprawę spadku majątkowego, zdoła się średnia własność szlachecka ochronić od ruiny, a przyczynić do wytworzenia zdrowego i zasobnego patrycyatu przemysłowo-handlowego po miastach i inteligencyi niezawisłej od rządu.
 Piękny i naśladowania godny przykład poświęcenia w spra-