peckiego Goniec Wielkopolski, z temperamentem i zacięciem redagowany jest Dziennik Kujawski w Inowrocławiu. W Ostrowie wychodzi Gazeta Ostrowska, w Gnieźnie Lech, w Bydgoszczy Gazeta Bydgowska, głośnym był swego czasu Przyjaciel ludu w Toruniu, niedawno powstała Gazeta Gdańska, i skrajna często G. Grudziądzka, w Pelplinie wychodzi Pielgrzym. Do najlepiej redagowanych pism należy bez kwestyi Katolik na Górnym Śląsku, do najgłośniejszych dziś Orędownik, główny organ partyi ludowej, hołdujący radykalnym prądom, jak i antysemicki Postęp, a przez to wnoszący ferment szkodliwy dla sprawy narodowej, pomimo arcypatryotycznych frazesów. Oczywiście radykalne a wojownicze nasze pisma ludowe twierdzą, że bronią „najwyższych dóbr narodowych” dopominając się o najracyonalniejsze prawa dla ludu w życiu narodowem. Któż ludowi tych praw atoli odmawia? Po cóż te walki bezowocowne między sobą, w chwili kiedy jednolita prasa hakatystyczna tak skuteczną prowadzi przeciw polskości propagandę? „Gdybyż przynajmniej chodziło o zasady! Ale gdzie tam! Powodem tych szermierek po upadku polityki ugodowej są przeważnie osobiste kłótnie, zazdrość chleba i względy taktyki. O poszanowaniu cudzego zdania mowy tam nie ma, prywata daje powód do szkalowań i oszczerstw. Wszystko to robi wrażenie, jakoby u Polaków panowała wojna wszystkich przeciw wszystkim. Z wielkim hałasem prasa ta codziennie przed całą Europą pierze swe brudy, rozlewają się przytem strumienie atramentu, a firmament wstrząsa się od gromkich słów. Tylko głupiec atoli będzie to wszystko brał na seryo”. W ten sposób charakteryzują dosadnie, ale trafnie prasę tę hakatysta Niemiec[1], twierdząc, że masy w tych szermierkach nie biorą udziału. Niezawodnie na razie masy ludu wiejskiego zachowują się jeszcze obojętnie, że to postępowanie warcholski jednak demoralizująco działać może i działa, to nie ulega żadnej kwestyi, stwierdził to zresztą sędziwy Nestor ludu w Prusiech zachodnich p. Nierzwicki znany pod nazwą „Starego Franka” piętnując w Piel-
- ↑ C. C. Aus unserer Ostmark. Sonderabdruck aus den Grenzboten, str. 21.
