de Prusse i dlatego wszelkie na tych cyfrach oparte wnioski są nieprawdziwe i tendencyjne. Dlatego to nieuprzedzeni Niemcy wolnomyślni uważają za prosty wybieg (Kniff) twierdzenie, że w ostatnich latach stosunek liczebny Polaków do Niemców zwłaszcza w miastach zmienił się na niekorzyść Niemców. Tak n. p. Posner Ztg. twierdzi, że wrzask na cofanie się niemczyzny nie ma wprost sensu. „W miastach w Księstwie z ludnością ponad 10.000 mieszkańców naliczono w r. 1895 106.069 katolików i 104.413 protestantów, a w r. 1885 86.600 katolików i 85.884 protestantów. Jeżeli zaś w niektórych mniejszych miasteczkach mieszczaństwo polskie występuje więcej teraz aniżeli dawniej, to jest to skutkiem działalności komisyi kolonizacyjnej, która wypędza Polaków ze wsi do miast. Dodając 125.000 Niemców-katolików, których znaczna część nie rodziła się w Księstwie, do ludności niemieckiej, to wykaże się, że niemczyzna w W. Księstwie Poznańskiem zrobiła procentualiter daleko większe postępy aniżeli polszczyzna.” Mamy więc przed sobą dyametralnie sprzeczne twierdzenia, któremuż uwierzyć? Rozstrzygającem w tej mierze będzie zdanie pierwszorzędnego ekonomisty, jakim jest Leroy-Beaulien[1]. Na podstawie spisu ludności dokonanego w r. 1895 w cesarstwie niemieckiem podaje on jako przeciętną cyfrę przyrostu ludności w całem państwie 374 urodzin na 1.000 ludzi, w Poznańskiem atoli ten przyrost jest największy, 44.6 urodzin na 1.000 ludzi, w Prusiech Zachodnich 44.1‰, na Śląsku 41.6‰, w Westfalii 40.9‰, w Bawaryi 37.4‰, w Wirtembergii 35.4‰, w Hessen Nassau 32.6‰, w Alzacyi i Lotaryngii 31.2‰, najniższy jest ten przyrost w Berlinie, bo wynosi zaledwie 29.3‰, choć małżeństw zawiera się tu znacznie więcej, bo 10.3 na tysiąc ludzi w porównaniu z przeciętną liczbą małżeństw w państwie niemieckiem 8‰. Z cyfr powyższych wynika niewątpliwie, że najbardziej przybywa ludności w polsko-katolickich prowincyach, a jeżeli cyfry powyższe zestawimy
- ↑ La question de la population. Revue des deusc mondes t. 143, 15 octobre 1897, str. 887 cfr. Statistisches Jahrbuch für das deutsche Reich 1897.
