re nigdy nie zostały zupełnie zagłuszone przez późniejszą rzymską zasadę wszechwładzy państwa.
W przeciwieństwie do państw starożytnych, władza państwa germańskiego, o ile wiemy z historji, rozwijała się stopniowo. Kompetencja jego jest początkowo bardzo mała, jednostkę silnie ogranicza rodzina i ród, a nie państwo. Polityczne życie średniowieczne ześrodkowuje się raczej w związkach miejscowych, niż w państwie, posiadającem pierwotnie formy zaledwie rudymentarne.
W początkach czasów nowożytnych władza państwowa koncentruje się coraz więcej, a w Anglji tem łatwiej, że już normandzcy królowie silnie scentralizowali władzę. Już w końcu XVI wieku mógł Sir Thomas Smith twierdzić, że władza parlamentu angielskiego jest nieograniczona[1], a Coke, niewiele później, nazwać ją „absolutną i transcendentalną“[2].
Lecz w pojęciu anglików władza ta była nieograniczona tylko pod względem formalnym, prawnym, a żywem przekonaniem ludu angielskiego było zawsze, że państwo, więc król i parlament, posiada istotne granice.
- ↑ „The most high and absolute power of the realm of England consisteth in the Parliament... all that ever the people of Rome might do, either in centuriatis comitiis or tributis, the same may be done by the Parliament of England, which representeth, and hath the power of the whole realm, both the head and the body“. The Commonwealth of England, 1589, book II, przedrukowane u Prothero, Select Statutes and Documents of Elizabeth and James I. Oxford 1894, s. 178.
- ↑ 4 Inst. s. 36.
