Strona:Jerzy Jellinek - Deklaracja praw człowieka i obywatela.pdf/84

mogą być dobrze rozumiane, przenikają idee republikańskie i zmieniają do gruntu ustrój państwowy?
 Łatwo zrozumieć najbliższe przyczyny tego zjawiska. Sprzeczność między dynastją Stuartów, przybyłą z obczyzny, opierającą się na swem boskiem prawie, a narodowemi poglądami prawnemi Anglików, jak również walki religijne z tą władzą królewską w Anglji i Szkocji dostatecznie przyczyniły się do rozpowszechnienia opozycyjnych teorji Locke’a. Jednakże podobne stosunki istniały od końca XVI do połowy XVII wieku i w wielu państwach kontynentalnych. I tam była gwałtowna opozycja stanowa przeciw władzy królewskiej, coraz bardziej dążącej do absolutyzmu, wrzały straszliwe walki religijne, a rozległa literatura starała się z wielkim naciskiem przeciwstawiać władzy prawa ludu i jednostki. Rewolucyjne poglądy na lądzie stałym doprowadziły wprawdzie do królobójstwa, nigdzie jednak nie próbowano przekształcić ustroju państwowego. Teorje Locke’a o prawie naturalnem mają początkowo poza Anglją znaczenie czysto teoretyczne. Kontynentalne teorje prawa natury doniosłą swą rolę odgrywają dopiero przy końcu XVIII wieku w wielkim procesie przemian społecznych, w epoce rewolucji francuskiej.
 Anglja różni się tem od kontynentu, że skutecznie oparła się wpływowi prawa rzymskiego. W prawdzie angielskie poglądy prawne nie były zupełnie pozbawione tego wpływu, lecz nie uległy mu tak silnie, jak kontynentalne. Mianowicie prawo publiczne wyraźnie jest wzorowane na zasadach germańskich, któ-