warzyszył różny sposób pojmowania ich wartości i znaczenia, niemniej zupełnie zgodne wszędzie jest ich trwałe znaczenie praktyczne, określające stosunek państwa do człowieka i obywatela.
Dla tego też nasze badania doprowadzają do niezaprzeczonego pewnika: zasady z roku 1789 są w rzeczywistości zasadami z roku 1776.
Zasady te nie wyszłyby jednakże poza granice Ameryki, gdyby Francja nie była ich podjęła i rozpowszechniła. Jeżeli dziś we wszystkich państwach kulturalnych zakres praw jednostki jest jej prawnie zapewniony, a instytucje publiczne oparte są na przekonaniu, że istnieje „prawo jednostki nawet wobec tak potężnej władzy państwowej, to znaczną część zasługi przyznać należy Francji, niezależnie od bezpośredniego znaczenia politycznego deklaracji francuskiej w epoce Rewolucji.
Pozostaje jeszcze jedno pytanie. Dlaczego teorja o pierwotnem prawie indywidualnem i umowie społecznej, kiełkująca już w starożytności u sofistów, rozwijana w teorji prawa naturalnego wieków średnich, podtrzymywana przez prąd reformacyjny, osiągnęła znaczenie epokowe właśnie najpierw w Anglji i jej kolonjach? W jaki sposób do bytu państwowego nawskroś monarchicznego, którego wszystkie instytucje ściśle są związane z władzą królewską i tylko na jej podstawie
