i opór przeciwko uciskowi przez władzę polityczną wywieranemu.
Dla tego też w teorjach filozofów i jurystów spotykamy prawo swobody myślenia, wierzenia i wolności sumienia, jako pierwsze indywidualne prawo wolności. Wkrótce po ogłoszeniu przez Rhode Island prawa swobody religijnej utrzymuje Spinoza, że wolność myśli i wiary wewnętrznej jest nieodłącznem prawem człowieka[1].
Znacznie donioślejszem wszakże było to, że Locke; wyrosły w szkole independystów, uważa wrolność religijną za prawo naturalne i nieodłączne[2]. Dzięki niemu zostaje sformułowanem filozoficznie to, co już dawniej było rezultatem teorji i poglądów religijnych.
Również w XVIII wieku teorja prawa naturalnego zna tylko prawo nadmienione. W prawdzie Chr. Wolff[3] sporządził cały rejestr praw wrodzonych, lecz te, które dodaje do już znanych, są natury czysto doktrynerskiej i dlatego pozbawione praktycznego znaczenia.
- ↑ Porówn. także Ad. Menzel, Wandlungen in der Staatslehre Spinozas 1898, s. 19 i d. Mistrze prawa politycznego XVIII wieku, którzy bronili prawa wolności religijnej u Gierke s. 114.
- ↑ Letters concerning toleration. Works II, s. 234 (Ausgabe v. 1714).
- ↑ Jus ad ea, sine quibus obligationi naturali satisfieri nequit, ius petendi officia humanitatis, ius alterum sibi obligandi ad ea perfecta, aequalitas, libertas, ius securitatis, ius defensionis, ius puniendi. Institutiones iuris naturae et gentium (1750) § 95.
