W jednym, dotychczas zupełnie pomijanym, ustępie swych pamiętników wskazuje on wzór, który miał na myśli, wnosząc swój projekt w Zgromadzeniu konstytucyjnem[1].
Trafnie wskazuje on na to, że kongres nowoutworzonego związku północno-amerykańskich wolnych stanów nie był wówczas w możności wydawania praw, obowiązująch dla oddzielnych kolonji zamienionych na państwa zwierzchnicze. Dowodzi on, że w deklaracji niezawisłości wypowiedzianą została tylko zasada zwierzchnictwa ludu i prawo zmiany formy rządu. Inne prawa ubocznie tylko dotknięte są w wykazie naruszeń prawa, usprawiedliwiającym odłączenie się od kraju macierzystego.
Jednakże konstytucje oddzielnych stanów były poprzedzone deklaracjami praw o mocy obowiązującej dla przedstawicieli narodu. Pierwszym stanem, który wydal taką deklarację praw, była Wirginja[2].
Źródłem projektu Lafayette’a były deklaracje Wirginji i innych oddzielnych stanów amerykańskich. Od-
- ↑ Mémoires, correspondances et manuscripts du général Lafayette, publiés par sa famille II, s. 46.
- ↑ Mais les constitutions que se donnèrent successivement les treize états furent précédées de déclarations des droits, dont les principes devaient servir de règles aux représentants du peuple, soit aux conventions, soit dans les autres exercices de leur pouvoir. La Virginie fut la première à produire une déclaration des droits proprement dite, s. 47. Także Condorcet (oeuvres IX, s. 168) wskazuje na to, że Wirginja postanowiła pierwszą prawdziwą deklarację praw i dodaje: »l’auteur de cet ouvrage a des droits à la reconnaissance éternelle du genre humain“.
