W Galicyi kółka zaczęły się rozwijać w 1883 roku; dziś są tam największem stowarzyszeniem. W roku zeszłym było ich już 1094, a w nich 46681 uczestników; posiadają bibliotekę, złożoną z różnych dzieł, w ilości 75656, a czytelnie kółkowe prenumerują 2614 egzemplarzy różnych czasopism. Szacunek budynków, stanowiących własność kółek rolniczych, wynosi 590279 koron, a różnych towarów w roku sprawozdawczym dostawiono w pełnych ładunkach 927 wagonów.
U nas, w Królestwie, z powodu bardzo silnego oporu władz, kółka w Kaliskiem, Nowo-Mińskiem, Radzymińskiem i innych powiatach stawiają zaledwie pierwsze kroki. Jakkolwiek są jeszcze w niemowlęctwie, jednak już ujawniają pożyteczność swoją we wzajemnych stosunkach uczestników, ale wszędzie potrzebują opieki i kierunku inteligencyi.
A jak ojcowie nasi przyjęli emancypacyę chłopów!
Konstytucja Trzeciego Maja tak zaczyna artykuł czwarty:
„Zważywszy, że z pracowitej ręki rolnika płynie najobfitsze źródło bogactwa narodowego; zważywszy, że stanowią oni większość ludności państwa i ogólną siłę rzeczypospolitej: sprawiedliwość, ludzkość oraz interes własny nakazują nam przyjąć tę szacowną klasę ludzi pod opiekę prawa i rządu”; następują dalej zobowiązania co do wza-
kółek polskich Juliana Krasiewicza, dzierżawcę folwarku plebańskiego w Prusach Zachodnich, dawniej Królewskich.
