Strona:Janusz Dmochowski - O kółkach i spółkach rolniczych.pdf/64

zaczęły powstawać artiele do roboty gwoździ (przemysł w tamtej stronie uprawiany); było czynne trzy duże i kilka małych; w przeciągu lat czterech upadły wszystkie z powodu nieznajomości przedmiotu prowadzących oraz szykan, jakie robiły wielkie fabryki i pośrednicy.
 W tejże gubernii znajduje się dużo smolarni, które zbiedniały; przeto dawano im zasiłki do zawiązania się w artiele; pozostało ich 21; każdy poręczał pożyczkę solidarnie. Nadto ziemstwo założyło jedną smolarnię wzorową, z kapitałem zakładowym cztery tysiące rubli. Smolarnie szły bardzo pomyślnie aż do czasu wprowadzenia zmiany w przepisach wydawania drzewa z lasów rządowych; ziemstwo gubernialne, zniechęcone, oddało to powiatowemu, które w roku 1883 wyszło z interesu. Trzeciem przedsiębiorstwem w tej gubernii były artiele szewckie; i te początkowo rozwijały się pomyślnie, ale wkrótce wyłoniły się trudności między kapitałem a pracującymi, które trudno było wyrównać. Intrygi pośredników dokonały reszt. Takież były dole artieli do uprawy lnu, robienia lin okrętowych, w Petersburgu i Moskwie stolarzy, rękawiczników, introligatorów i t. p. Zabiegi gubernii Kazańskiej były także niepomyślne; składało się na to dużo wpływów, a głównie to, że zakładano artiele na modłę staro ruską bez uwzględniania zmian, jakie wprowadziły rozwinięte fabryki i maszyny.