Strona:Janusz Dmochowski - O kółkach i spółkach rolniczych.pdf/41

tu, ale z powodu nędzy na wsi; przez lat dziesięć od roku 1892 liczba małych posiadłości zmniejszyła się o 138,000, przeważnie nabywanych dla zaokrąglenia. Przyczyną tego jest nadzwyczajne rozdrobnienie i pomieszanie ziemi, a wskutek tego upadek gospodarstwa przy jednoczesnem podnoszeniu się ceny ziemi. Z tych powodów dochody z ziemi tak spadły, że w niektórych okolicach oddają dzierżawy darmo, z warunkiem tylko opłacenia podatków i utrzymania budowli. Francya ma najniższe plony pszenicy ze wszystkich środkowych krajów Europy, bo ma staroświeckie gospodarstwa i wykształcenie rolnika jest gorsze, niż wszędzie, a chłop uważany jest za pasierba. Nie ma on kredytu, państwowe banki są dla niego zamknięte, a Crédit Agricole bierze 10 do 11%. Jeszcze w roku 1894 w mowach programowych starano się wpływać na syndykaty, aby nie dopomagały chłopom w gwałtownych potrzebach kredytowych. Dopiero w roku 1899 bank francuski zobowiązał się wypożyczać corocznie dwa miliony franków kasom prowincyonalnym (regionalnym), które pozostają w bezpośrednim związku z kółkami.
 Przewóz tonny zboża z New Yorku do Hawru mniej kosztuje, niż z Marsylii do Paryża; tak wysokie są taryfy kolejowe dla płodów rolnych, a podobny jest i fracht morski. Kto prowadzi do Paryża 1000 jaj, zapłaci od nich akcyzy 11 franków, do Londynu 6½, od stu kilo masła w Paryżu 39½