Strona:Jan Lam - Idealisci.djvu/210

cnił na duchu! Miłością, mówił mi, zgrzeszyć nie można, jest to uczucie święte i ma boskie źródło, powinno tylko prowadzić także do Boga. Ach, żałuję, że nie potrafię powtórzyć jego słów, jak to można i należy uświęcić każde uczucie ziemskie, odnosząc je do tej wyższej miłości, boskiej. Lepiej spamiętałam to, co mówił o ideałach, i o zamiłowaniu w pięknych formach. Jaka to słuszna uwaga, że kościół daje nam sam przykład w tej mierze, bo np. są na świecie kobiety anielskie, i wzorowe matki, ale jeżeli nie są piękne, nie bierze się z nich wzoru, gdy się chce przedstawić matkę Zbawiciela, szuka się przeciwnie wzorów pięknych. Jeżeli więc Fornarina może mi przedstawiać Madonnę, to postać mężczyzny, która ma dla mnie pewien urok, przedstawia mi niejako obraz tego wszystkiego, co jest kochania godnem. Klękam przed Madonną, a ten obraz kocham, choć wiem że tamta jest portretem światowej dziewczyny, malowanym na płótnie, a ten — nie jest aniołem....“
 „Kazał mi cierpieć i poświęcić moje cierpienie Bogu. Zakazał mi oszukiwać męża, ale nie zakazał mi kochać, polecił mi tylko modlić się, bo modlitwa jest bronią przeciw pokusom światowym. „Idź córko, odpuszczone ci są twoje winy“ — powiedział mi. Ach, religia jest w istocie jedyną rzeczą, która nas nigdy nie opuszcza i nie odpycha, która od nas nie wymaga więcej, niż wypełnić możemy. Taka religia, jaką ja pojmuję, jaką wykłada ks. Kriechewitz, a oczywiście nie te dzikie i ponure wywody naszego grubego proboszcza, który straszy chłopów z ambony, że absolucya może im się nie przydać na nic, i ze człowiek tylko sam może wiedzieć, czuć, lub domniemywać się, czy mu Bóg odpuścił“.
 Nie ma wzmianki w pamiętniku, czy pan Tadeusz pytał żonę, jak jej się podobała spowiedź u ks. jezuity — nie ma więc także relacyi, którą otrzymał. Ostatnia kartka, którą podpatrzymy w sekretarzyku pani Zameckiej, mieści zaledwie tych kilka słów:
 „Jeżeli ta dziewczyna, którą sprowadza Tadeusz, jest.....“ Autorka nie miała czasu, czy nie chciała powie-