Strona:J. Łepkowski, J. Jerzmanowski - Ułamek z podróży archeologicznej po Galicyi odbytej w r. 1849.djvu/61

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

królewiczowie w umiejętnościach około r. 1475, pod dozorem nauczycieli, Filipa Kallimacha Buonacorsi, i Jana Długosza słynnego dziejopisarza[1].
Przedewszystkiém uderza tutaj piękna gotycka budowa klasztoru PP. Klaryssek. Wejdźmy w to starożytne ustronie św. Kunegundy, w którém jeszcze w wieku XIII piérwsze rozgłosy modlitw chrześciańskich obijały się o mury klasztoru, zbudowanego przez tę królowę dla zakonnic św. Klary, żyjących wedle reguły św. Franciszka. Po śmierci męża (r. 1279), owdowiała królowa wstąpiła do założonego przez siebie klasztoru, przeżywszy w nim lat 13. Uposażyła św. Kunegunda w r. 1280 wieczyście klasztor, zapisując mu na własność Stary Sącz, wraz z dobrami do niego należącemi i ze wszystkiemi dochodami i przywilejami, od króla Bolesława sobie nadanemi[2]. Przez tworzenie nowych osad i kupno, posiadać miał klasztór w XVI wieku 49 włości. Obsypany w ten sposób dobrodziejstwy klasztor Staro-sądecki, stał się jednym z najbogatszych w Polsce. Ludwik król pols. i węgier. uwolnił w r. 1381 włości klasztorne od ospu i wszelkich ciężarów; dla uznania zaś swéj władzy polecił do skarbu dawać po 4 gr. z łanu, miarę żyta i dwie owsa[3]. Dalsze koleje klasztoru są nieznane; gdyż wszelkie zabytki dziejowe tego zakonu się tyczące raz usunięte z miejsca, więcéj już do niego nie wróciły. Wskrzeszonemu zakonowi nie pozostało dziś nic więcéj, jak wspomnienia tradycyjnie dochowane. Rząd austryacki w r. 1782 wszystkie dobra i dochody klasztoru, wraz z ich prawami, zajął na fundusz religijny. Nowicyat zamknięto, przywileje i archiwum klasztorne przewieziono do Lwowa, a srébra kościelne w r. 1811 zabrano na potrzeby toczącéj się naówczas wojny. Wskrzeszony na nowo zakon zajmuje się teraz wychowaniem dziewcząt, których 200 przeszło przebywa rocznie.
Jak podanie mówi, Węgrzy klasztor zbudowali i z tego powodu herb ich pozostał dotąd na ścianach klasztoru. Herb ten mieści w sobie cztéry rzeki: Drawa, Sawa, Cisa, Dunaj, i trzy góry: Tatra, Fatra, Matra; ponad tarczą krzyż z czterema ramionami.

Niezadługo (roku 1292) św. Kunegunda dopełniwszy życia wielkiemi cnotami znakomitego, umiera; kościół płonie; znać, że sklepione mury kościoła ocalały w czasie pożaru. Węgrzy po tém

  1. Starożytna Polska T. 2.
  2. Przywiléj ten w Gubernium, kopia w urzędzie kameralno-ekonomicznym w miejscu.
  3. Staroż. Pol. T. 2.