Strona:Józef Milewski - O kredycie rolniczym.pdf/11

spodarować, każdyby starał się co szybciéj wieś swą sprzedać, nikt bowiem nie zechce i nie może rok za rokiem produkować ze stratą. Ale przeciw temu, pozornie słusznemu wnioskowi trzeba zauważyć, że straty w produkcyi zboża wynikłe pokrywa w wielu wypadkach zysk z innych gałęzi rolniczéj produkcyi, n. p. z bydła, okopowizn i t. p. osiągnięty, ale to właśnie smutna, że zysk ten nie idzie na kapitalizowanie, na zbieranie zasobów na przyszłe lata, podniesienie siły kapitału w gospodarstwie, ale służy tylko na pokrycie strat bez winy rolnika wynikłych, a gdzie znika tworzenie kapitału, tam nastaje ekonomiczna martwota, która się rychléj czy późniéj smutnym kończy upadkiem.
 Daléj należy podnieść, że wiele gospodarstw, pomimo rok rocznie ponoszonych strat, jeszcze się trzyma, korzystając z jeszcze im udzielanego kredytu, który jednakże zużywają zgubnie, bo konsumptywnie. Mianowicie gdy kończy się rok niedoborem, to nie płaci się rachunku u kupców, lub tylko drobną da się część á conto, a punkt ten i dla tego uwzględnić należy, że oto jeden z powodów bezsilności naszego kupiectwa i przemysłu, niewiary z jaką obci fabrykanci z naszymi kupcami wchodzą w stósunki, przez co przemysł i kupiectwo nasze z naszéj winy ma utrudnionem wytrzymanie konkurencyi z obcymi, bo zkądże oni mają regularnie opłacać swe zobowiązania po fabrykach i przez to tam korzystniejsze dla siebie a w następstwie i dla nas zyskiwać warunki, gdy nie otrzymają na czas grosza za to, co nam sprzedali? Gdybyśmy mniéj zalegali w tych zapłatach, to znikłoby też narzekanie, że u naszych kupców drożéj, niż gdzieindziéj kosztuje.
 Powracając do rzeczy, widzimy, że rolnik walczący z niedoborem, najpierw zaoszczędzi trochę grosza na opłacie rachunków — co i społecznie staje się bardzo niekorzystném, skoro przez to niezamożne warstwy nie otrzymują swych należytości — następnie upchnie się trochę inwentarza, który się w obec niedoboru za zbyteczny uważa, zapożycza się nareszcie w banku, jakiéj spółce