Strona:Felicjan Niegolewski - Miłość Ojczyzny — a praca obywatelska.pdf/15

każdy obowiązek dla ogółu, jak rodzice go spełniają wobec swych dzieci, a dzieci wobec rodziców.
 Niestety dzisiaj nasze społeczeństwo nie stanęło jeszcze na tym wysokim poziomie. Przeciwnie, bierność ta w sprawach publicznych dla całości, dla Ojczyzny, dla społeczeństwa, jest ogromną — czy to w kraju, czy na obczyźnie. A ten stan bierności i ospałości naszej powodem jest w ogromnej mierze naszego obecnego położenia. I jeżeli położenie to naszego narodu od lat wielu nieustannie się pogarsza, jeżeli sprawa nasza coraz gorzej stoi, jeżeli dobro naszego narodu w stosunku do innych ciągle się uszczupla, to przyczyna tego leży przedewszystkiem w tem, że naród nasz nie umie nad swoimi interesami należycie czuwać, nie umie ich dzielnie i wytrwale bronić, nie umie nad pomnożeniem swego dobra dość skuteczniej pracować, że brak ludzi do tej pracy i do tej obrony.
 Te to wady nasze główną stanowią przyczyną, że albo wcale albo tak wolno się posuwamy na drodze odrodzenia, a sięgają one daleko wstecz w rozwoju historyi narodu polskiego. Nie zapuszczając się w dalekie czasy, patrzmy tylko na wiek ubiegły, na nasze zbrojne wysiłki. Inne byłyby ich rezultaty, gdybyśmy wszyscy się byli wzięli do obrony kraju. Patrzmy na czasy dzisiejsze! Czyżby zarządzenia rządu pruskiego mogły być takie straszne zrobić spustoszenia wśród nas, gdybyśmy wszyscy razem jak jeden maż byli im się przeciwstawili? Czyżby komisya kolonizacyjna była w posiadaniu tylu tysięcy mórg polskiej ziemi, gdybyśmy od samego początku jej działania pomagali tym, którzy potrzebowali pomocy, by się na ziemi utrzymać, gdybyśmy energicznie i po męsku odtrącali od siebie jak parszywe owce tych zdrajców, którzy za judaszowy grosz ziemię polską i lud polski zaprzedawali. Czyżby było możliwem, że