Autor zawęził obszar tej pracy do obecnego obszaru kraju. Spośród danych zamieszczonych w materiałach sprzed 1945 roku uwzględniono jedynie te z terenów, które teraz i przed II wojną światową stanowiły terytorium Polski. Nie brano więc pod uwagę ani informacji z terenów obecnej Litwy, Białorusi i Ukrainy, ani niemieckich materiałów z terenów Ziem Odzyskanych. Niezwykle ciekawy, acz fragmentaryczny materiał z rubieży dawnej Rzeczpospolitej stanowił będzie osobną pracę, a tu informacje z tych terenów podano jedynie jako materiał porównawczy.
Pierwszy z wymienionych powyżej artykułów (Łuczaj & Szymański 2007) był przeglądem prac, głównie etnograficznych, na temat użytkowania pokarmowego dzikich roślin1 w Polsce. Stanowił pierwszą przymiarkę do checklisty dzikich roślin[1] jadalnych Polski. Jednak prowadzone przez autora badania nad zasobami archiwalnymi doprowadziły do znacznego rozszerzenia tej listy.
Najwięcej informacji dostarczyły dwa zespoły archiwalne. Pierwsze z nich to listy w odpowiedzi na ankietę Józefa Rostafińskiego z roku 1883, której istnienia autor nie był świadom aż do roku 2007 (podobnie jak większość etnografów i zespół Polskiego Atlasu Etnograficznego). Analizy ich zawartości, pod kątem dzikich roślin jadalnych, dotyczą trzy publikacje (Łuczaj 2008b, 2010a; Łuczaj & Köhler in press). Drugi zespół materiałów to kwestionariusze Polskiego Atlasu Etnograficznego, poczynając od najstarszych z roku 1948. Analiza ich zawartości zamieszczona została także w kilku publikacjach (Łuczaj 2008a, 2010a, b; Łuczaj & Köhler in press). Dwa z tych artykułów (Łuczaj 2010a, Łuczaj & Köhler in press) stanowią porównanie obu tych zespołów danych.
Ciekawych informacji dostarczyła też analiza kwestionariuszy z ankiety przeprowadzonej w kilku powiatach dawnego województwa lwowskiego (m.in. krośnieńskim, sanockim i leskim), która zawierała pytanie o dzikie rośliny jadalne (Łuczaj 2008c).
Na podstawie tych materiałów opracowano też monografie użytkowania czterech mało znanych gatunków roślin jadalnych: bluszczyka kurdybanka, ostrożenia łąkowego, paprotki zwyczajnej i czyśćca błotnego (Łuczaj 2008d; ostatni gatunek też w pracy: Łuczaj et al. 2011).
Syntezę przemian w użytkowaniu dziko rosnących roślin w latach 1945-2010 prezentuje praca Kujawskiej i Łuczaja (2010). Jej autorzy zwracają uwagę na wielką dynamikę przemian w użytkowaniu roślin pokarmowych w XX w. Podkreślają, że w XX w.
nie zachodził jedynie regres w użytkowaniu dzikich roślin, ale także pojawiały się okresowe mody na używanie pewnego gatunku lub grupy gatunków, np. chabra bławatka w połowie XX w., mniszka lekarskiego pod koniec XX w. i czosnku niedźwiedziego obecnie. Wymienić tu także warto pojawienie się słodzonych przetworów z dzikich owoców (dżemów, soków i win), które w okresie powojennym były przyrządzane przez większość ludności wsi, a jeszcze w XIX w. jedynie na dworach lub w ogóle nie były znane.
Ciekawych materiałów na temat zbierania roślin pokarmowych wśród dzieci dostarczyła też ankieta przeprowadzona wśród uczestników zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego w Szczecinie w 2007 r. W ankiecie tej wzięło udział 71 botaników, którzy dostarczyli bardzo bogatych informacji dotyczących gatunków, które nie były podawane w źródłach etnograficznych, np. obcych gatunków takich jak czeremcha późna, rdestowiec ostrokończysty czy świdośliwa (Łuczaj & Kujawska in press).
Polska jest obecnie krajem, który ma najlepiej udokumentowane tradycje zbieractwa dzikich roślin jadalnych, nie tylko jeśli chodzi o zróżnicowanie geograficzne, ale także jego
- ↑ Autor pracy będzie zamiennie używał terminu „rośliny dziko rosnące” oraz „dzikie rośliny”, pomimo że przez niektóre osoby preferowany jest jedynie pierwszy, bardziej formalny termin. Jednak z punktu widzenia ekonomii języka autor preferuje drugi, krótszy termin, gdyż także on nie prowadzi do żadnych niejednoznaczności i jest powszechnie i właściwie rozumiany.
