w swym pamiętniku Kołłątaj — miał od swego dworu zlecenie szukać między znaczącymi Polakami takiego, któryby podjął się zrobić insurekcyą gdyby był na to od Austryi wezwany«. Jak się później okazało, szło o wybadanie, czy w Polsce zanosi się na powstanie i o obudzenie ufności Polaków do rządu cesarza Franciszka II. Zaczęto więc porozumiewać się z Polakami, ale »konfidencya« krótko trwała, a nawet gubernator Brigido, który ją otworzył, »odwołany został« kończy Kołłątaj swą relacyę[1]. Poprzednio już (1793) »oddalono z Wiednia w przyzwoity sposób deputatów galicyjskich«[2].
W początkach powstania Kościuszki, rząd austryacki zachowywał się neutralnie, a nawet napozór przychylnie, gdyż pozwalał przechodzić przez Galicyę oddziałom Łaźniskiego i Wyszkowskiego, dążącym z Ukrainy, jednocześnie jednak czynił inne przeszkody, na które skarżył się Kościuszko przed hr. Brigido. W rzeczywistości cesarz Franciszek z góry postanowił zaokrąglić bez trudu swe posiadłości. Już 5. kwietnia 1794, a więc w 12 dni po wybuchu powstania, zapadło w Wiedniu postanowienie, porozumienia się z dworem berlińskim i petersburskim. Wkrótce nakazano oddziały polskie, wkraczające do Galicyi, rozpędzać, a rosyjskie i pruskie przyjmować po przyjacielsku. Później polecono wojsku austryackiemu zająć Kraków, aby uprzedzić Prusy, ale spóźniono się. Wreszcie 1. i 2. lipca wkroczyły wojska austryackie w granice województwa lubelskiego, »w celu usunięcia wszelkich niebezpieczeństw, na jakie mogłyby być wystawione granice Galicyi, jako też w celu zapewnienia bezpieczeństwa i spokojności krajów J. C. Mości«. Kościuszko, aby nie mieć do czynienia z trzecim wrogiem, kazał wojsk austryackich nie zaczepiać. Posunęły się na Lublin, walk nie staczały, (raz tylko przetrzepał je pod Józefowem major Cybulski)[3], ale szkodziły powstaniu, gdy zabierały rekrutów, sprawiały dywersyę strategiczną, utrudniały zaprowiantowanie oblężonej Warszawy...[4].
Przy trzecim rozbiorze powiększyła Austrya swe posiadłości krajem pomiędzy Pilicą, Wisłą i Bugiem, to jest resztą
