a nawet w Turcyi. W bocheńskiem całe wsie zajmowały się garbarstwem. Handel pozostawał w rękach żydów, do których starostowie nie żywili sympatyi, malowali w jaskrawy sposób ich wyzysk, przesądy i niechlujstwo. Wyrażali zdziwienie jak Rzeczpospolita mogła ich protegować, pozwolić im na zajęcie wybitnego stanowiska w życiu ekonomicznem[1].
Ale wracajmy do działalności Józefa II. w Galicyi. Brakowało mu w niej zdolnych, wykształconych i mówiących językiem krajowym urzędników dla przeprowadzenia idei społecznych i politycznych. Trudno, aby Wiedeń mógł ich dostarczyć, wiemy też dobrze jak zdecydowaną opinię miał cesarz o tej kanalii, co za Maryi Teresy zalała Galicyę. Więc też 21. października 1784 podpisał dyplom fundacyjny uniwersytetu lwowskiego. Akt sporządzony po niemiecku, nadawał prawo udzielania stopni akademickich, wyboru rektora i senatu. Uniwersytet złożony z 4 wydziałów był połączony z wyższem gimnazyum. Sam Józef II., wglądał w szczegóły jego założenia, sam wybrał mu na pomieszczenie klasztor potrynitarski (dziś na tem miejscu wznosi się »Narodny Dom«), sam zajmował się wyborem ciała profesorskiego. Pomagał mu w tem gorliwie wielki zwolennik jego reform, ks. Antoni Wacław Betański, pierwszy z nominacyi austryackiej biskup przemyski, Czech, były niegdyś sekretarz hetmana Jana Klemensa Branickiego. On też został pierwszym rektorem (rector magnificus). Przejęty doktrynami józefińskiemi, tchnął w oddaną jego pieczy instytucyę, ducha nawskróś państwowego. Dziekanem wydziału teologicznego został ultrarządowiec ks. Jan Baptysta Tinziger, drwiący sobie ostentacyjnie z władzy biskupiej. Na czele wydziału prawniczego stanął Antoni Pfleger, człowiek prawdziwej nauki, na czele wydziału lekarskiego westfalczyk Burchard Swebert Schiwerek. Wreszcie dziekanem wydziału filozoficznego był gorący patryota węgierski Martinovics, tajny rewolucyonista, jakóbin, który w roku 1795 oddał w Budzie głowę pod miecz katowski. Ciało profesorskie również uderzało rozmaitością typów i charakterów. Były wśród niego, powiada historyk uniwersytetu, awanturnicze, dziwne egzystencye, typy powieściowe, często ludzie niepospolitych
- ↑ Tokarz. Galicya w początkach ery józefińskiej w świetle ankiety urzędowej 1783. Kraków 1909.
