Kto może powiedzieć, że mowca nie potrzebuje do swych ruchów i postawy, gestów i udatności Roscyusza? A jednak nikt nie poradzi młodzieńcom mającym ochotę do wymowy, ćwiczyć się w robieniu gestów sposobem komedyantów. Co tak mowcy potrzebnego, jak głos? A jednak nikt chcący się wydoskonalić w wymowie, jeżeli rady mojej usłucha, nie będzie kształcił głosu obyczajem Greków i tragicznych aktorów, którzy przez wiele lat siedząc deklamują i codziennie przed wystąpieniem na scenę głos leżąc stopniami podnoszą, a gdy ze sceny powrócą, siedząc od najwyższego do najniższego tonu zstępują, jak gdyby dla nastrojenia swej głośni. Gdybyśmy tak czynić chcieli, pierwejby zostali potępieni ci, którycheśmy się spraw podjęli, niżbyśmy tyle razy, ile razy jest przepisano, peana i muniony[1] odśpiewali.
Jeżeli nie możemy ćwiczyć się w robieniu gestów, które bardzo mowcy dopomagają, ani w kształceniu głosu, który jest wielką zaletą wymowy, lub do niej przeszkodą, a w obojgu tyle tylko postąpić możemy, ile w tym natłoku spraw’ codziennych mamy wolnego czasu, czyż możemy zstępować aż do zatrudnienia się nauką prawa cywilnego? Można bez nauki nabyć ogólnej znajomości prawa, które w tem jest niepodobne do głosu i gestów, że tych od razu i od kogokolwiek pochwycić i przejąć nie można, gdy przeciwnie znajomość prawa w każdej sprawie w okamgnieniu od prawników lub z xiążek wyczerpnąć można.
Dla tego u Greków najwymowniejsi ludzie, lubo są w prawie biegli, mają broniąc sprawę przy swym boku świadomych prawa pomocników, którzy, jak niedawno powiedziałeś, sprawcami interesów się zowią. Ale nasi ziomkowie daleko lepiej sobie w tem postąpili, że prawa i ustawy pod opieką i powagą najdostojniejszych mężów mieć chcieli. Grecy wpadliby także na tę sarnę myśl, gdyby potrzebną rzeczą być osądzili, wydoskonalić mowcę w nauce prawa, a nie dodać mu praktykanta za pomocnika.
- ↑ Co to był za gatunek śpiewu ten paean i munio? wszelkie domysły wykładaczów nie odpowiadają dostatecznie na to pytanie.
