tedy uczyniłem, Katulu; nabyłem ogólnej wiadomości o ich wszystkich pisarzach i o wprowadzonych przez nich do mów sądowych na rodzaje podziałach.
XXXVII. Bardzo nieśmiało, rzekł Katulus, przystępowałeś do filozofii, jakby do jakiego szkopułu zwodniczej rozkoszy; a jednak tą nauką nigdy nasi Rzymianie nie gardzili. Pełno było niegdyś w Italii uczniów Pytagoresa, kiedy część jej zwała się Wielką Grecyą, i dla tego niektórzy powiadają, że nasz król Numa Pompiliusz był Pytagorejezykiem, chociaż on żył na wiele bardzo lat przed Pytagoresem[1]. Za tym większego człowieka mieć tego króla trzeba, że on posiadał umiejętność urządzenia państwa na dwa bez mała wieki, nim Grecy o tej umiejętności domyślać się zaczęli. Pewnie Rzym nie wydał ludzi jaśniejących większą sławą, posiadających większe znaczenie, większe wykształcenie naukowe, jak Publiusz Afrykański, K. Leliusz, L. Furiusz[2]; a jednak ci ludzie mieli zawżdy przy sobie najuczeńszych Greków, i z tem się nie taili.
Często od nich słyszałem[3], że Ateńczykowie nader miłą rzecz i sobie i najprzedniejszym obywatelom naszej Rzeczypospolitej przez to uczynili, że mając posłać do Rzymu posłów w swej bardzo ważnej sprawie, trzech najsławniejszych owego wieku filozofów, Karneada, Krytolausa i Diogenesa posłali[4], których oni i drudzy podczas ich w Rzymie pobytu często rozprawiających słuchać chodzili. Dziwno mi tedy, Antoniuszu, że mając takie wzory przed oczyma, wypowiedziałeś prawie wojnę filozofii, jak ów Zethus u Pakuwiusza[5].
- ↑ Pytagoras przybył do Italii w sto czterdzieści lat po śmierci Numy. Obacz Rzeczypospolitej xięgę drugą, 15, i notę 29.
- ↑ Znany jest wszystkim młodszy P. Scypio Afrykański, zdobywca Kartyginy i Numancyi. O dwóch drugich obacz notę 24 i 25 do pierwszej xięgi Rzeczypospolitej.
- ↑ Katulus był już zapewne dość podeszłego wieku w roku tej rozmowy; bo Scypio młodszy Afrykański zszedł z tego świata 129 roku, na lat trzydzieści ośm przed tą rozmową.
- ↑ Obacz o tych filozofach notę 6 i 7 do xięgi trzeciej Rzeczypospolitej.
- ↑ W sztu ce Pakuwiusza naśladowanej z Antiopy Eurypidesa, Ze-
