bów nic innego nie brakuje decemwirom, jak mieć takie dolna, gdzieby mogli utrzymać wielkie gromady niewolników, i z ich dochodów opędzić wydatki na utrzymanie swych domów w Kumach i Puteolach[1]. Jeżeli Rullus ma na celu wasz pożytek, niech wystąpi i rozmówi się ze mnę o podziale gruntów Kampanii.
XXIX. Zapytałem go pierwszego dnia stycznia, między jakich ludzi i jakim sposobem miał te grunta rozdzielić; odpowiedział że zacznie od plemienia Komilskiego[2]. Naprzód, jaka wzgarda i zniewaga, że część ludu jest wyłączona, porzędek między plemionami niezachowany, nadane grunta pierwej wiejskim plemionom, które je mają, niżeli miejskim, którym powabna nadzieja ich dostania jest ukazywana. Albo, jeżeli temu co powiedział zaprzecza, i myśli wam wszystkim zadosyć uczynić, niech to oświadczy, niech na, części po dziesięć morgów podzieli, i imiona wasze od Subarrańskiego do Armeńskiego plemienia policzy[3]. Jeżeli zaś poznacie że nie tylko po dziesięć morgów dać wam nie można, ale nawet tak wielkiej liczby ludzi na polach Kampanii stłoczyć niepodobna, ażali pozwolicie na to, żeby trybun ludu niepokoił Rzeczpospolitę, pogardzał majestatem ludu Rzymskiego, i was samych dłużej łudził? Choćby ten obwód mógł sic wam dostać, czybyście nie woleli żeby przy waszych dobrach narodowych pozostał? ażali pozwolicie żeby zmarnowano najpiękniejsza majętność ludu Rzymskiego, najgłówniejszy wasz kapitał, ozdobę w pokoju, zasiłek w wojnie, obfite źródło dochodów, magazyn legionów, komorę rozdawanego wam zboża? Czyście zapomnieli ile wojsk czasu wojny Italskiej[4], gdyście inne dochody potracili, zbożem pól Kampanii żywiliście? Alboż nie wiecie że inne dochody ludu Rzymskiego, jakkolwiek okazałe, zależę często od nieznacznej odmiany czasu, od małego odwrotu fortuny? Na co nam się zdadzą porty Azyi, równiny Syryi, wszystkie zamorskie dochody, przy najlżejszej obawie morskich rozbójników lub nieprzyjaciela? Ale ten dochód
- ↑ W Kumach i Puteolach mieli bogaci Rzymianie wspaniale domy wiejskie z rozkosznemi ogrodami.
- ↑ Plemie Romilskie było jedno z trzydziestu jeden plemion wiejskich.
- ↑ Suburrańskie plemie było pierwszem miejskiem, Armeńskie ostatniem wiejskiem plemieniem.
- ↑ Czyli inaczej wojny socyalnej, która trwała od roku 91 do 88.
