dzy, zgromadzić większe siły, niż wolność wasza pozwolić może? ustanowić królestwo, znieść waszę wolność? Bo gdy ci ludzie wszystkie pieniądze i wielkie mnóstwo ludu, to jest całą Italią, pod moc swą podgarną, i zarazem waszę wolność swemi posterunkami i osadami obsaczą. jaka nakoniec pozostanie nadzieja, jaka możność odzyskania waszej wolności?
«Ale kraj Kampanii, najpiękniejszy w święcie, będzie tem prawem podzielony; do Kapui bardzo obszernego i pięknego miasta, osada będzie zaprowadzona.» Co możemy na to odpowiedzieć? U pożytku waszym, Rzymianie, naprzód mówić będę, a potem do tego co się. tyczy waszego honoru i waszej godności powrócę. Kadzę żeby niczego nie oczekiwał ten, kogo wabi piękność kraju lub miasta, żeby się oparł tej pozornej darowiźnie, kto honor nad wszystko przekłada. Naprzód powiem o mieście, jeżeli komu Kapua więcej niż Rzym się podoba. Każe spisać pięć tysięcy osadników do Kapui: dla zebrania tej liczby każdy z decemwirów pięciuset zgromadzi. Proszę was żebyście się nie łudzili pięknemi nadziejami: pilnie to rozważcie, jak jest w istocie. Czy myślicie że dla was, lub wam podobnych, ludzi zacnych, cichych, spokojnych, miejsce w lej liczbie będzie? Jeżeli jest dla was wszystkich, lub dla większej części; lubo cześć jakąście mi wyrządzili, każe mi we dnie i w nocy czuwać, i mieć pilne na wszystkie części Rzeczypospolitej baczenie, atoli, jeżeli wasz pożytek tego wymaga, na chwilę oczy przymrużę. Ale jeżeli dla pięciu tysięcy ludzi w widoku gwałtu, rozruchu i mordu wybranych, szukają miejsca i siedliska, gdzieby można przygotować i wzniecić wojnę; ażali pozwolicie żeby w waszem imieniu przeciwko wam siły wzmocniono, posterunki uzbrojono, miasta, wsi, wojska przysposobiono? l!o im samym zachciało się Kampanii, którą wam zdaleka ukazują: zaprowadzą do niej swych ludzi, pod których imieniem posiadać i używać będą: więcej jeszcze dokupią, dziesięć morgów rozszerzą. Jeżeli mówią że tego prawo nie pozwala, to i Korneliuszowe prawo[1] temu się sprzeciwia, a jednak, pomijając dalsze rzeczy, widzimy że grunta koło Prenesty są w posiadaniu niewielkiej liczby osób. Wiem dobrze że do zgromadzonych skar-
- ↑ Prawo Korneliuszowe czyli Sylli zakazywało żołnierzom osadzonym na gruntach w dobrach skonfiskowanych przedawać swe grania, ale na ten zakaz żołnierze nie zważali i poprzedawali.
