Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 2 Mowy.djvu/157

kupił jakie piaski lub moczary, czy na to, proszę, pozwolicie? bo to bez wątpienia godne zalety, że tem prawem wprzód się wszystko przedaje, pieniądze gromadzą i na kupę składają, nim się kupi skiba ziemi. Wtedy każe kupie, a pomimo woli właściciela zakazuje kupować. Pytam się, jeżeliby nie było takich, eoby przędąc chcieli, co się stanie z pieniędzmi? Odnieść do skarbu prawo nie pozwala: upominać się o ich zwrot zabrania; zatrzymają tedy decemwirowie wszystkie pieniądze, gruntów dla was nie kupią. Kiedy dochody pozbyto, sprzymierzeńcy uciśnieni, króle i wszystkie narody wycieńczone zostaną, oni będą mieli pieniądze, a wy gruntów mieć nie będziecie. «Łatwo, powiada, dadzą się skłonić do przedania wielkością pieniędzy.» Więc to prawo jest takie, żebyśmy podług niego nasze dobra jak najtaniej przedawni i, a cudze tak drogo jak właściciele zechcą kupowali.
 Na grunta tem prawem kupione każe decemwirom zaprowadzić osady. Jak to? Każdeli miejsce jest zdolne przyjąć osadę, i nieże na tem Rzeczypospolitej nie zależy, czy osada będzie tam zaprowadzona, lub nie? Albo raczej czy niema okolic, z których jedne żądają osady, drugie cale ich nie potrzebują? W czem, równie jak w innych częściach rządu Rzeczypospolitej, warto przypomnieć sobie przezorność przodków, którzy osady w tak dobrze wybranych miejscach przeciw domyślnemu niebezpieczeństwu pozakładali, że nie miastami Italii, ale przedmurzem państwa być się zdają. «Decemwirowie zaprowadzą osady na kupione grunta.» Choćby to nawet nie było z pożytkiem Rzeczypospolitej? «1 oprócz tego dokądkolwiek im się spodoba.» Dlaczegożby nie mieli na Janikulu osady założyć, i załogę swoje na karkach waszych posadzić? Nie chcesz wyszczególnić ile osad, w jakich miejscach, z ilu osadnikową chcesz mieć zaprowadzonych? Zajmiesz miejsca, które za dogodne swym gwałtom osądzisz? zapełnisz liczną gromadą, wzmocnisz strażą, jaką zechcesz? dochodami ludu Rzymskiego i wszystkiemi jego siłami tenże lud powściągniesz, uciśniesz, pod moc i panowawanie decemwirom poddasz?
 XXVIII. Jak zaś całą Italią swemi załogami obsadzić i opanować zamyśla, proszę, Rzymianie, posłuchajcie. Rozwala decemwirom zaprowadzić jakich zechcą osadników do wszystkich miast municypalnych, do wszystkich osad Italii, i tym osadnikom grunta rozdać każe. Jestże jeszcze rzeczą wątpliwą, że chcą dopiąć większej wła-