skich znacznie obniżony, poufały aż do rubaszności. Oba zbiory są oryginalne, i to ich największa zasługa, — ale oryginalne w średniowiecznem znaczeniu tego słowa, co samoistnej myśli nie wymaga; wystarcza, że nie jest dosłownym z obcej łaciny przekładem; autor gnieźnieński korzystał z własnych kazań łacińskich, które nieraz obficie i polszczyzną opatrywał. Ułamki świętokrzyskie wydał Brückner w Pracach filologicznych, III, Warszawa 1891, ale tylko ich tekst polski; oba (i łaciński) Diels, Die altpolnischen Heiligenkreuzpredigten, Berlin 1922. Kazania gnieźnieńskie wydał poprawnie Nehring w Rozprawach filologicznych krakowskich, t. XXV, 1896; na literaturę dalszą o tych kazaniach złożyły się same bajki, które poniżej prostujemy.
Surge, propera, amica mea, et veni! Ta słowa pisze mądry Salomon a są słowa Syna Bożego, tęto świętą dziewicę Katarzynę w sławę krolewstwa niebieskiego wabiącego: Wstań, prawi, pośpiej[1] się milutka moja i pojdzi! I zmowił Syn Boży słowa wielmi znamienita, jimiż każdą duszę zbożną pobudza, ponęca i powabia. Pobudza, rzeka[2]: wstań; ponęca, rzekę tako: pośpiej się; powabia, rzeka: i pojdzi... Wstań, otbądź, prawi, stadła grzesznego; pośpiej się w lepsze z dobrego, pojdzi tamo do krolewstwa niebieskiego. I (mowi) wstań, ale w ś. pisani[3] cztworakim ludziem pobudzaję je, mowi Bog wszemogący: wstań, pokazuję, iż są grzesznicy cztworacy, bo mowi to słowo „wstań“ albo siedzącym albo spiącym albo leżącym albo umarłym. Siedzący są, jiż się k dobremu obleniają; leżący są, jiż się w grzesze kochają; spiący są, jiż się w grzeszech zapieklają[4]; umarli są, jiż w miłości Bożej rozpaczają. A tym
