Deklaracja, Konstytucja, Karta i dalej/Nota tłumaczki
| <<< Dane tekstu | |
| Autor | |
| Tytuł | Nota tłumaczki |
| Pochodzenie | Deklaracja, Konstytucja, Karta i dalej |
| Wydawca | nakładem tłumaczki |
| Data wyd. | 2017 |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Cały tekst |
| Indeks stron | |
Stosuję interpunkcję składniową, uwzględniającą całość zdania oraz prawne prowizje, w tekstach prawnie normatywnych.
Zaimek „który” poprzedzam przecinkiem, jeżeli przynosi informację dodatkową. Nie używam przecinka, jeżeli słówko „kiedy” przynosi dookreślenie. Zastosowanie przymiotnikowe, jak „który Stan” (w sensie któryś, którykolwiek), przecinka nie wymaga.
Stosowanie regułek wymagających przecinka przed „słówkiem wprowadzającym” (jak podaje PWN) tworzyłoby w tekście prawnym ewenementy. Na przykład, implikowałoby możliwość opodatkowania stanów niewłączonych do amerykańskiej Unii:
Reprezentacja oraz podatki bezpośrednie będą wymierzane pomiędzy poszczególnymi *Stanami, które mogą zostać do tej Unii włączone…
Powiedzieć, całkowitej liczbie Senatorów oraz *Reprezentantów, do której ten Stan może być uprawniony, sugerowałoby, że Stany powinny uważać swoją konstytucyjną reprezentację jedynie za prawdopodobieństwo.
Legislacja sama by się ponadto obalała:
Poprawka ta *nie będzie używana, aby wpływać na wybór lub kadencję jakiego Senatora obranego przed jej wejściem w życie jako część Konstytucji.
Osoby mówiące po angielsku mogą porównać konstrukcje bezokolicznikowe w owym języku:
We do not do this to have fun.
(Nie dokonujemy czegoś, na przykład tłumaczenia, żeby sobie żartować.)
We do not do this, to have fun.
(Nie robimy czegoś, na przykład nie stawiamy dwój na wakacyjnym kursie językowym, żeby miło spędzać czas.)
Przecinek może zaznaczać prawną prowizję:
Izba Reprezentantów będzie wybierać swojego Przewodniczącego i innych funkcjonariuszy, oraz mieć wyłączność na wnioskowanie o obalenie ze stanowiska.
Nie stawiam przecinka między „takowym” i „aby”, gdzie fraza ta odnosi się do predykatu następującego po „wtrąconym” zdaniu podrzędnym:
Mieć legislację wyłączną, we wszelkich sprawach zupełnie, nad dystryktem (w boku nie więcej niż dziesięć mil), takowym aby, po odstąpieniu przez szczególne Stany i akceptacji przez Kongres, stał się siedzibą władz…
Tutaj, program sprawdzający zabrania średnika, ale usprawiedliwia taką interpunkcję całość konstrukcji:
Mieć legislację wyłączną, we wszelkich sprawach zupełnie, nad dystryktem (w boku nie więcej niż dziesięć mil), takowym aby, po odstąpieniu przez szczególne Stany i akceptacji przez Kongres, stał się siedzibą władz rządowych Stanów Zjednoczonych; a mieć taką władzę nad wszystkimi miejscami zakupionymi za przyzwoleniem Legislatury każdego Stanu w którym tak by mieli, na wybudowanie fortów, magazynów, arsenałów, stoczni i innych użytecznych budowli; — oraz,
„Wyrażenie po tym, jak jest nieco potoczne, ale poprawne. Przed jak trzeba postawić przecinek”, doradza pan Mirosław Bańko w poradni PWN.
http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/po-tym-jak;1812.html
Nie jestem przekonana, że zwrot jest potoczny, zważywszy na źródła. Warto też zwrócić uwagę na pole semantyczne.
Jan został zatrzymany po tym, jak zniszczył witrynę sklepową.
Jan został zatrzymany, po tym jak policja znalazła jego samochód.
W pierwszym przypadku to jest zaimkiem, w drugim, partykułą: możemy kojarzyć zatrzymanie ze zniszczeniem bardziej, niż znalezieniem czegoś.
Zapisanie, Jeżeli ustawa nie zostanie zwrócona przez Prezydenta w dni dziesięć (za wyjątkiem niedziel), *po tym, jak mu została przedstawiona, mogłoby sugerować wymyślne sposoby prezentacji prawnego materiału: zdanie podkreśla zakres czasu (10 dni), a nie sprawę przedstawienia legislacji do wglądu.
Fraza „za wyjątkiem” bywa określana jako forma niepoprawna bądź rusycyzm. Przykład „za wyjątkiem wsi Żabno” pochodzi jednak ze strony katolickiej parafii Najświętszej Maryi Panny we Wrzawach, na ziemi sandomierskiej.
http://www.parafiawrzawy.pl/historia.html
Forma ta ma też tradycję w polskich tekstach prawnych, gdzie dodatkowa sylaba, „za”, służy podkreśleniu. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z roku 1922 ma wyrażenia „za wyjątkiem powiatów”, „za wyjątkiem urzędów”, czy „wszelkie koszta za wyjątkiem rejentalnych”.
Dla porównania, nie zabrania się frazy „za wymogiem”, a prawnie się on od frazy „za wyjątkiem” nie różni. Nie jest tu kwestią uprzedniość. Kwestią jest, czy wyjątek bądź wymóg istnieje. Porównajmy Artykuł IV.
Osoba skarżona w którym Stanie o zdradę kraju, zbrodnię, czy jakie przestępstwo, która ucieknie sądowi, a znaleziona w innym Stanie, będzie, za wymogiem wykonawczej władzy Stanu z którego była zbiegła, przekazana władzom, a dostawiona Stanowi o jurysdykcji nad owym przestępstwem.
Zdrada kraju czy zbrodnia zawsze jest, wedle prawa amerykańskiego, ścigana. Wymóg tyczy tu podziału kompetencji między poszczególnymi Stanami. Możemy porównać Poprawkę X, Umocowania nienadawane Stanom Zjednoczonym przez Konstytucję, ani zabraniane przez nią Stanom, są zarezerwowane dla poszczególnych Stanów i narodu.
Możemy też porównać Artykuł III, Dział 2: Wszelkie sprawy kryminalne, prócz spraw o obalenie, wymagać będą ławy przysięgłych, a proces taki ma się odbyć w Stanie w którym dane przestępstwo popełniono; jeżeli nie zostanie dokonane w jednym Stanie, proces odbędzie się w takim miejscu lub miejscach jak Kongres może prawem wyznaczyć.
Słówko „prywatjer” stało się w tłumaczeniu Konstytucji konieczne, w świetle specyfiki amerykańskiej legislacji: osoby uprawnione do działań na rzecz amerykańskiej obrony nie były piratami czy kaperami, gdyż nie było im wolno nikogo łupić; wszelkie przejęte dobra musiały oddawać władzom, a przeważnie chodziło o broń.
Polska forma wziąść przeważyła ze względu na daty tekstów, Konstytucji oraz hymnu. W polskim owych czasów „wziąść” było formą poprawną, a „wziąć” uważane za brak fonotaktycznego wyrobienia (proszę porównać Mickiewicza i Słowackiego).
Wyrobienie fonotaktyczne nie oznacza uczenia się wymowy trudnej. Za „wziąść” przemawia naturalna polska fonologia. Dla pełnego wybrzmienia ą, mediacja dźwiękiem ś jest naturalna i przydatna: aby powiedzieć takie samo ą we „wziąć”, trzeba by się trochę wysilić. Nie ma takiego samego problemu w słówku „powziąć”, ale tu akcent pada na pierwszą sylabę.
Język polski używa ś aby mediować wymowę w tyle języka przynajmniej od Renesansu. Zjawisko to nie jest bynajmniej ograniczone do ą, co do którego mówi się, iż ma w sobie więcej z [o] niż [a], przybywszy z francuskiego. Możemy porównać polskie wnijć, które w Renesansie stało się wnijść, a obecnie brzmi wejść.
W amerykańskim hymnie, tłumaczę frazę conquer we must jako górę musimy wziąść, gdyż odnosi się do terytorium kraju autora tekstu. Nie byłoby naturalnym użycie pojęcia podboju, kojarzonego w polskim z podporządkowaniem siłą poprzez najazd: Konstytucja jest dobrowolnym zobowiązaniem poszczególnych Stanów, które w wojnie lat 1812-1815 broniły terytorium własnego od obcego najeźdźcy. Proszę porównać definicje w słowniku Merriam-Webster.
Sama zawsze pisałam i mówiłam „wziąść”; przystosowuję się do „wziąć” jedynie dla tłumaczeń — tam, gdzie mogę, co nie ma miejsca tutaj, przy tekstach historycznych.
Możemy też pomyśleć o języku ogółem, jako zjawisku naturalnym. W amerykańskim na przykład, nie należy się spodziewać komisji dla regulowania czasowników. Zapraszam do porównania amerykańskich form nieregularnych, uznawanych w USA za jak najbardziej naturalne.
Czasowniki nieregularne: samogłoski wysokie i niskie
Dzielenie wyrazów w formatach elektronicznych jest dokonywane przez oprogramowanie i nie zawsze jest poprawne. Ja nie stosuję dzielenia wyrazów w tłumaczeniu wcale; zachowałam je jedynie w plakatach Konstytucji, aby oddać druk Johna Cartera, gdzie mogło pomagać dyskusji „linii, w biznesie i jurysdykcji” między poszczególnymi Stanami w ramach amerykańskiej Unii.
publicdomaintranslation.com/portfolio/
Dodatkowe informacje o autorach i źródle znajdują się na stronie dyskusji.