Boska komedja (Dante, 1909)/Raj/Pieśń XX

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
<<< Dane tekstu >>>
Autor Dante Alighieri
Tytuł Boska komedja
III. Raj
Wydawca Gebethner i Wolff
Data wyd. 1909
Druk W. L. Anczyc i Spółka
Miejsce wyd. Warszawa
Tłumacz Edward Porębowicz
Tytuł orygin. Divina Commedia
Źródło Skany na Commons
Inne Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
Cały tekst
Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
Indeks stron
›››
PIEŚŃ XX.[1]
 
1 
Kiedy ta gwiazda, co jest lampą świata

Za widnokręgu zasunie się ścianę
Tak, że brzask za nią ostatni ulata,


 
4 
Wprzód jednym jasny, przez taką odmianę

Strop tysiącznymi błyska ornamenty,
Które są wszystkie słońcem malowane.

 
7 
Tom miał widzenie, gdy zamilkł dziób święty

W godle, które się rozpostarło chwałą
Nad nizkim światem i jego książęty.

 
10 
Bo nagle mrowie ogników zadrżało

I zabłysnąwszy wzniosło antyfonę,
Już dzisiaj w mojej pamięci zwątlałą[2].

 
13 
Kochanie[3] słodkie, w uśmiechu oponę

Zasnute! jakie rzucałoś płomienie
Skroś pieśni duchów tchnących w bożą stronę!

 
16 
Skoro już drogie, jarzące kamienie,

Którymi iskrzy się płaneta szósty,
Na rajskich nutach pokładły milczenie,

 
19 
W słuch mi uderzą niby wód upusty,

Które ze skalnych, nabrzmiałych garłuszy
Wyrzucają się kamiennemi usty.

 
22 
A jak gitary dźwięk nabiera duszy

U rękojeści lub wiatr wydmuchnięty
Staje się tonem w otworach pastuszej

 
25 
Fletni, tak rozgwar tej orlicy świętej

Natychmiast szumem dziwnym zaszeleścił
Przez gardziel szyi jak gdyby wydętej.

 
28 
W głębi się począł i głosem obwieścił

Przez dziób i słowy przemówił takiemi,
Jak pożądało serce gdziem je mieścił:

 
31 
»Na ten mój narząd, którem orły ziemi

Wzierają w słońce«, — głos do mnie powiada,
»Ile potrafisz bystro, patrzaj-że mi«.


 
34 
Śród iskier, z których mój kształt się układa,

Owy rój duchów, co nim w oku świécę,
Stopień i godność najwyższe posiada[4].

 
37 
Ognik co moję stanowi źrenicę,

Był niegdyś Ducha świętego lutnista:
Ze świętą skrzynią obchodził stolice.

 
40 
Teraz wie, skoro z zasługi korzysta,

Jaka jest wartość w jego pieśni czynie,
W tej części, co jest jego osobista[5].

 
43 
Z piątki, która brwią nad okiem się winie,

Duch co nad samym mym dzióbem się żarzy,
Jest ten, co cieszył wdoweńkę po synie.

 
46 
Teraz wie, kiedy wspomnieniem kojarzy

Z dolą dawniejszą to dziś słodkie życie,
Jak ciężko Chrysta niepoznanie waży[6].

 
49 
Ta iskra, co się sadowi na szczycie

Brwi, umierając dopraszała zwłoki,
Aby pokutę odbyć należycie.

 
52 
Teraz wie, jak są niezłomne wyroki

Boskie, choć z łaski szczerego pacierza
Od dziś do jutra zatrzymają kroki[7].

 
55 
Ów trzeci, pewny, iż dobre zamierza,

Zabrawszy z sobą znak mój i statuty,
Zgreczył się, miejsce czyniąc dla pasterza.

 
58 
Teraz wie, jako zły skutek wysnuty

Z dobrych zamiarów nieba mu nie wzbroni,
Choć przezeń świata mir został popsuty[8].

 
61 
Ów, co po łuku brwi schodzi ku skroni,

— Wilhelm; ten sam kraj płacze nad nieżywym,
Co przez dwu innych żyjących łzy roni[9].


 
64 
Teraz wie, jak się w królu sprawiedliwym

Kochają nieba, bo swą czułą wolę
Rozpłomienieniem wskazują żarliwem.

 
67 
Któżby chciał wierzyć na błędnym padole,

Że tu Ryfeusz[10] trojański się złoży
Piątym ognikiem w owem duchów kole?

 
70 
Teraz wie, że się w głębiach łaski bożej

Tak niezbadana tajemnica mieści,
Że jej, choć święty, przecież nie otworzy.«

 
73 
Jako skowronek naprzód się obwieści

Pieśnią na skrzydłach drgając — i odrazu
Zcichnąwszy, dźwiękiem ginącym się pieści,

 
76 
Takie więc miałem widzenie obrazu

Wieczystej woli[11], która wszelkie ciało
Wedle swojego formuje przykazu.

 
79 
A choć wątpienie moje przezierało

Przez mą istotę jak barwa przez szkliwo,
Na pouczenie milczkiem nie czekało,

 
82 
Lecz z ust słowami: »A co to za dziwo?«[12]

Wypadło mocą własnego ciężaru
— I zaraz iskry jęły błyszczeć żywo.

 
85 
A potem w oczach swoich pełne żaru

Tak przemówiło znamię orła święte,
By mię wyzwolić z osłupienia czaru:

 
88 
»Widzę, twej wierze daje to zachętę,

Że ja powiadam: wewnętrzne znamiona,
Chociaż i wierzysz, są ci niepojęte.

 
91 
Czynisz jak człowiek, co poznał imiona

Rzeczy, lecz nie treść; gdy kto nie pokaże,
Znana mu tylko ich zewnętrzna strona.


 
94 
Królestwa niebios hart w miłości żarze

I w tej otusze żywej się odpręża,
Co samej woli bożej giąć się każe[13].

 
97 
Nie tak, jako mąż w bitwie zgina męża,

Ale poddaje się z własnej ochoty
I zwyciężona, litością zwycięża.

 
100 
Podziw sprawiły tobie dwa żywoty:

Pierwszy i piąty, które w naszej sferze
Malują sobą anielskie namioty.

 
103 
Z ciał swych nie wyszły, jak mniemasz, w niewierze;

Chrześcijanami grzebła ich mogiła:
Ten ufał w przyszłej, ów przeszłej ofierze.

 
106 
Bo jeden z piekieł, skąd nie wiodła siła

Własna nikogo, wrócił do swych kości,
A to mu żywa ufność wyprosiła.

 
109 
Ufność, pacierzom która drogę mości

Ku Panu; a On folgi mu udziela,
By mógł akt spełnić wiary i miłości.

 
112 
Więc się w swój zewłok sławna dusza wciela:

Tak długo bawi między ziemskie rzesze,
Aż uwierzyła w swego Cieszyciela.

 
115 
A wiara taki ogień z niej wykrzesze

Miłości szczerej, że po wtórym skonie
Okazała się godna tej uciesze.

 
118 
Wtóry duch z łaski, tryskającej w łonie

Krynic tak tajnych, że żadne stworzenie
Nie zajrzy głębiej niż po zwierzchnie tonie,

 
121 
W sprawiedliwości skupił wszystko chcenie;

Więc z łaski w łaskę Bóg go tak nawidził,
Iż mu ukazał przyszłe odkupienie.


 
124 
On w nie uwierzył i zaraz obrzydził

Zaduch pogaństwa, a ludziom ujętym
W niewolę błędu, jego fałsz zohydził.

 
127 
Z trzech niewiast brał moc przy swoim chrzcie świętym[14];

Widziałeś wszystkie na prawo Rydwana:
Istniały tysiąc lat przed sakramentem.

 
130 
O przeznaczenie, głębia nieprzebrana

Dzieli twój korzeń od wzroku mieszkańców
Globu, któremu pierwsza jaźń nieznana!

 
133 
Nie sądźcie-ż rącze, — wy do ziemi krańców

Przykuci, gdy my, oglądacze Boga
Zliczyć niezdolni ćmy jego wybrańców.

 
136 
Ale niewiedza bytom naszym błoga,

A dobro nasze w tem dobru ma zdroje,
Że z wolą bożą jest nam wspólna droga«.

 
139 
Oto jak lecząc słabe oczy moje

Owy uroczy wizerunek Pana
Pić mi podawał miodowe napoje.

 
142 
A jak trącając struny teorbana

Dobrym śpiewakom dobre grajki wtórzą,
Skąd pieśń pięknieje sharmonizowana,

 
145 
Tak podczas mowy orła, iskier różą

Rozogniały się dwie święte pochodnie
I jako razem powieki się mrużą,

148 
Iskry i słowa falowały zgodnie.









  1. ↑ VI. Sfera Jowisza. C. d.
  2. ↑ W. 1—12. Poeta przyrównywa zjawienie się nowych duchów do stopniowego wybłysku gwiazd po zachodzie słońca.
  3. ↑ Kochanie, — Miłość najwyższa.
  4. ↑ W. 31—36. Figura orła jest do poety obrócona z profilu, niby herb na tarczy. Oko i jego oprawa składają się z sześciu duchów najsprawiedliwszych. Dziwność tego pomysłu, jakim jest orzeł mówiący, wykracza poza prawidła utarte estetyki a odpowiada dziwności całego Raju. Piękno złożone na ofiarę doniosłym symbolom.
  5. ↑ W. 37—42. Ducha świętego lutnista, król Dawid teraz wie, że obok łaski bożej zasługą własną zdobył sobie niebo.
  6. ↑ W. 43—8. ten co cieszył wdoweńkę, tj. cesarz Trajan; porów. Czyściec, X. 73. Wie jak ciężko płaci się pogaństwo, bywszy parę wieków w Piekle. Wedle podania, cesarza Trajana miał z piekieł wymodlić św. Grzegorz, wskrzesiwszy go i nawróciwszy.
  7. ↑ W. 49—54. Ezechiasz, król judzki, usłyszawszy od proroka Jezajasza o blizkiej śmierci, uprosił sobie u Boga zwłokę piętnastoletnią.
  8. ↑ W. 55—60. Cesarz Konstantyn w dobrym zamiarze przeniósł stolicę, a więc także orły wojskowe, księgi praw, do Byzancjum, pozostawiając Rzym papieżom. Na tę »donację« Dante skarży się bardzo często w B. K.
  9. ↑ W. 61—3. Wilhelm II., dobry król Sycylii jest opłakiwany po śmierci, podczas gdy na Karola Kulawego i Fryderyka II. Sycylia płacze za życia.
  10. ↑ Ryfeusz trojański, wspomniany w Eneidzie, II. 329 i nast. Dante może umyślnie wybrał tę mało znaną osobistość, aby na niej wskazać, jak nieodgadnione są zamiary boże.
  11. ↑ W. 76—7. obraz wieczystej woli, — Orzeł.
  12. ↑ A co to za dziwo? Dante zdumiewa się, spotykając w Raju dwu pogan: Trajana i Ryfeusza i w niecierpliwości rzuca pytanie, które dla duchów przezierających jego myśl, było zbyteczne.
  13. ↑ W. 94—6. Parafraza słów. ewang. św. Mateusza, XI, 12: »Królestwo niebieskie gwałt cierpi, a gwałtownicy porywają je«. Miłość ludzka i nadzieja zwyciężają wolę nieba, które chce być zwyciężone, a to zwyciężenie jest właśnie jej zwycięstwem.
  14. ↑ Z trzech niewiast brał moc przy swoim chrzcie świętym, to jest z wiary, nadziei i miłości; one zastąpiły mu chrzest rzeczywisty. Poeta przedstawił je obok symbolicznego Wozu, w Czyścu, XXIX. 121.





Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronach autora: Dante Alighieri i tłumacza: Edward Porębowicz.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Boska_komedja_(Dante,_1909)/Raj/Pieśń_XX&oldid=3546879”