Antologja literatury francuskiej/Lesage
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Lesage |
| Pochodzenie | Antologja literatury francuskiej |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1922 |
| Druk | Drukarnia Ludowa w Krakowie |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Cały tekst Całość jako: EPUB • PDF • MOBI
|
| Indeks stron | |
Alain René Lesage urodził się w 1668 w Bretanji, przybył do Paryża gdzie studjował prawo, ożenił się młodo, i piórem zarabiał na utrzymanie rodziny. Jest on niemal pierwszym, który „żyje z pióra“, nie szukając pomocy w pensjach, synekurach, dedykacjach i protekcji możnych; okoliczność ta była też zapewne przyczyną jego ogromnej płodności literackiej. Pisał bardzo wiele dla jarmarcznych scen ludowych, tłumaczył, naśladował z hiszpańskiego komedje, powieści; umarł w 1747.
Z całej tej pospiesznej produkcji literackiej przetrwały trzy dzieła: komedja Turcaret, będąca gryzącą satyrą na finansistów, oraz dwie powieści: Djabeł kulawy i Gil Blas. Oba te utwory — zwłaszcza Gil Blas — są zaczątkiem obyczajowej powieści francuskiej. Przed Lesagem, powieść przedstawia dwa typy: heroiczno-czułe bajdy nie troszczące się o prawdę uczuć i sytuacyj, oraz rubaszne malowidła obyczajowe z życia gminu. Lesage w swoim Gil Blasie zamierzył dać to, co później dał Balzac w Кomedji ludzkiej: całokształt życia, jego wygląd prywatny i publiczny, jego sprężyny, powikłania i namiętności, postacie i charaktery rozmaitych stanów. W utworze swoim korzysta ze zdobyczy psychologicznych, które poczynił wiek XVII, tak bardzo oddany poznawaniu mechanizmu duszy ludzkiej. Tylko to, co u Balzaka będzie w istocie olbrzymiem płótnem skomponowanem jako organiczna całość, jest u Lesage’a szeregiem obrazków dość luźno związanych z sobą losami bohatera.
Bo też i utwór ten narastał w dużych odstępach czasu w ciągu lat 20 z górą. Pierwsza część pojawia się w 1715, druga w 1724, ostatnia w 1735. Gil Blas, to młody chłopak, natura dość przeciętna, łatwowierny i naiwny, niezbyt obciążony skrupułami moralnemi; wędrówki jego po świecie, fantastyczne przygody, w których życie daje mu raz po raz dotkliwą lekcję, to fabuła powieści, pęczniejąca co chwila tem, iż każda z występujących osób opowiada szczegółowo swe dzieje.
Nim Lesage przystąpił do swego wielkiego dzieła, rzucił na papier jakby szkic, w którym, w zwięźlejszej i mniej pogłębionej formie, znajdują się wszystkie niemal rysy późniejszej twórczości. Jest to Djabeł kulawy (1709), utwór, którego pomysł zaczerpnął Lesage z hiszpańskiego, ale wypełnił go własną treścią i tak dalece przewyższył oryginał, iż jego Djabeł kulawy, przełożony na język hiszpański, zaćmił powodzenie pierwowzoru Guevary. Djabeł, więziony przez czarnoksiężnika i uwolniony przez litościwego studenta, przez wdzięczność ukazuje mu obraz życia, dając władzę przenikania wnętrza domów ludzkich; fabuła jest tylko pozorem do ukazania nam galerji typów, chwytanych „migawkowo“, bez zbytniego wysiłku i pogłębienia, ale żywo i barwnie. Mało który rys przykuwa silniej naszą uwagę, ale, kiedy zamykamy książkę, mamy uczucie, jak gdyby istotnie jakaś czarnoksięska siła dała nam przez chwilę oglądać na ekranie przesuwający się przed naszemi oczyma mieniący się, posępny naprzemian i ucieszny sen życia. Jest w tem jakaś swoista filozofja; niezbyt optymistyczna, to pewna, ale też i nie beznadziejna; zawsze zaś usiłująca melancholję, jakaby się mogła udzielić z tego obrazu, rozprószyć szczęśliwą naogół igraszką słowa i myśli. Styl, język, zwiastują już Listy perskie i Kandyda.
