Strona:Uwagi nad językiem Cyprjana Norwida.djvu/90

świadczenia: «Widziałem rzadko ludzi z głową pochyloną i rzadziej z myślą pochyloną głowy» (List).
 8) bezwiedny = nic nie wiedzący: «Człowiek jest to kapłan bezwiedny, niedojrzały» (Sfinks).
 9) wyjaśniać = wyprowadzać na jasność, tworzyć: «Piękne czyny wyjaśniać» (Krytyka).
 10) obecność = chwila obecna, teraźniejszość: «Czem w obecności zaprząta się» (Ad Leones); «Od obecności się odchodzi» (Stygmat).
 11) dział = sprzeczność: «Człek wcielona sprzeczność-dział» (Nieskończony).
 12) litera = forma: «Polacy nie dopracowują litery» (Rzecz o wolności słowa).
 13) ładność = porządek, organizacje: «Siła i ładność szeroka» (Żydowie polscy).
 Niektóre słowa, poza zwykłem oznaczeniem pojęcia, mają jeszcze znaczenie symboliczne. Raczej nie tak słowo, jako określenie rzeczy, ale sama rzecz, oznaczona przez słowo, jest słowem, znakiem czegoś innego, rangi metafizycznej. Ilustracją może być pojęcie: «krzyż»:
 a) «pewność miejsce zajmowała krzyża» (Szczęsna);
 b) «gdy Polak-szlachcic łamał się herbem z żydem, krzyż był w przełomie tym i on nie kłamał» (Żydowie polscy);
 c) «jestem pisarzem treści, co jest krzyżem przemazana» (Epimenides);
 d) «chrystjanizm przyszedł do sztuki przez przecięcie linji ziemskiej, horyzontalnej, i linji nadziemskiej, prostopadłej, z nieba-padłej, czyli przez znalezienie środka: +: to jest przez tajemnicę krzyża (Promethidion, Epilog).

 § 12. Dla Norwida nietylko słowo, jako wyraz pojęcia, jest utworem semantycznym. Rzecz, oznaczona przez dane słowo, jest w dalszym ciągu znowu utworem semantycznym, a mianowicie symbolem rzeczy innego wymiaru — wymiaru metafizycznego. Rzecz, dziejąca się na