Strona:Uwagi nad językiem Cyprjana Norwida.djvu/89

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

fale wód; drugi przez uszanowanie nadnaturalne ogółu i ciągu» (List do B. Zaleskiego)[1]; «Zwycięstwo wytrzeźwia ludzkie siły, sukces rozpaja» (Omyłka). W związku z tem pozostaje zestawienie homonimów, mające na celu podkreślenie obu ich znaczeń: «Często trzeba trzy dni użyć, by zyskać jeden dzień» (List do M. Trembickiej 1852 r.). «Zwiedziłem świat cywilizowany w całej jego przestrzeni, i jest mi rzeczą niepodobną bywać w świecie» (List do M. Trembickiej)[2]. «Epoka dziś, w której więcej rozłamań, niż dokończeń... więcej rozstrzaskań, niźli zamknięć... więcej śmierci, niż zgonów. Mało kto zamknął (swe życie)... wszystko nagle się rozbiega, zatrzaskując drzwiami, niby piorunem» (List do B. Zaleskiego)[3].

§ 11. Przegląd częściej spotykanych zmian znaczeń:
1) obłędny = okrężny: «Szedłem bez nakreślonego ściśle planu, owszem drogą obłędną» (Bransoletka).
2) ładowny = naładowany: «Stół wyprężył grzbiet swój, księgami ładowny» (Wieczór w pustkach).
3) poziomy = niski, rosnący na ziemi, ziemski: «Każda z gwiazd poziomej odpowie stokroci» (Mogił starych budowa); «W przygodach rzeczy poziomych» (Tyrtej).
4) dotkliwy = konkretny, zmysłowy, rzeczywisty: «Dotkliwego wątku nie staje» (Krakus); «Uobecniając treści niedotkliwe» (Quidam).
5) nikły, nikczemny = abstrakcyjny, myślowy: «Uczucie było głębokie i nikczemne» (Cywilizacja).
6) skonać = zakończyć się organicznie, naturalnie po wypełnieniu swego zadania: «Naród musi skonać epoką».

7) pochylony = głęboki, pokorny, mądry, pełen do-

  1. A. Krechowiecki: O Cyprjanie Norwidzie. T. II. 234.
  2. tamże, II, 48.
  3. tamże, II, 199.