Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce T. 1 Cz. 2.djvu/133

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

swego nakłonił. Ocalała Polska, ale skrupiło się na Mołdawii. Wojska tureckie zalały kraj, rządy jego objął basza, Petryło rezydował jeszcze w Jassach, ale bez władzy i znaczenia tak, że można go było uważać za zdetronizowanego. Sede vacante mógł Sykst V forytować Stefana Aleksandrowicza i polecać go polskiemu królowi, cesarzowi i innym wpływowym osobistościom. Petryło jednak nie ustąpił, owszem razem z polskim posłem do Turek, Janem Grzymałą Zamojskim, wyprawił swego posła Brutego do Carogrodu. Obydwaj poparci przez posła angielskiego, Edwarda Bartona[1], uzyskali w lecie 1590 u Porty pokój, którym Polska zarówno jak Mołdawia, zostały objęte.
Wtem 27 sierpnia 1590 umiera Sykst V, dusza ligi św., podpora i nadzieja mołdawskiego Petryły. Krewniak Brutegoi stary Sinan basza, usunięty z wezyratu przez rywala swego Ferad baszę, który podniósł natychmiast roczny haracz Mołdawii w dwójnasób, domagał się sum ogromnych w podarunku, bo według Xenopola, czterech rywalów zgłaszało się, podkupując jeden drugiego, do troniku mołdawskiego. Tych sum nie był w stanie płacić Petryło, kraj bowiem podatkami nieznośnymi, najazdem Zaporożców, wojskami padyszacha do szczętu był zniszczony, więc zwoławszy radę bojarów, złożył dobrowolnie swe rządy w ich ręce i razem z Łukaszem Stroicą i Jeremim Mohiłą usunął się do Polski. Próbował wyczekiwać sposobniejszej chwili w Węgrzech, ale Rudolf II, z obawy przed Porta, kazał mu się wynieść, więc w Rzymie u stóp Klemensa VIII (Aldobrandiniego) znalazł schronienie i zostawszy katolikiem, w zacisznej pobożności dokonał skołatanego żywota[2].

Tymczasem od 1591—1596 na troniku mołdawskim zasiadają i spadają z niego hospodarowie: Stefan, wychrzta Aron,

  1. Elżbieta angielska popierała Holendrów w wojnie przeciw Filipowi hiszpańskiemu, iż ten nie mógł się zwrócić przeciw Turcyi. Dlatego poseł angielski Barton był dobrze widziany u Porty. Przedstawił wezyrowi, że w razie wojny Turcyi z Polską Anglia nie mogłaby z tej ostatniej sprowadzać zboża i drzewa, a tem samem nieść pomoc Holendrom. Ten argument skutkował.
  2. Xenopol (I, 242) twierdzi, że Piotr pomimo starości i chorób starał się przez króla polskiego i cesarza odzyskać hospodarstwo i wśród tych starań umarł w Insbruku.