bezpośredni stosunek oprawców do króla i bezpośrednią od tegoż zawisłość, z drugiéj zaś na zupełną zresztą samoistność tego urzędu, a to tém bardziéj, że nie posiadamy żadnéj wzmianki z przed r. 1388, któraby nam wskazywała, że justycyjaryjusz nie od króla, tylko od jakiegoś innego wyższego urzędnika był zależnym lub takowemu podlegał. Przemawiałoby za tem i pochodzenie urzędu justycyjaryjuszów z Czech, a wreszcie statut Kaźmierza W. który nazywając oprawcę iudex maleficorum i przeciwstawiając go innym urzędnikom, jak sędziom ziemskim, starostom, kasztelanom, ich sędziom i służebnikom, wskazuje na samoistność i odrębność urzędu oprawcy. Na podstawie więc tego wszystkiego powziąć musimy przekonanie, że oprawca był urzędnikiem królewskim, jedynie królowi odpowiedzialnym i żadnemu z urzędników nie podporządkowanym, ale tylko w wieku XIV przed r. 1388. Źródła bowiem z wieku XV przemawiają za pewną zawisłością oprawców od starostów, a zarazem za upadkiem znaczenia tego urzędu. Wprawdzie oprawcy w początkach w. XV są wszyscy nobiles[1], czasami noszą nawet tytuł dominus[2], jednakowoż równocześnie znachodzimy w aktach tego samego oprawcę, nazwanego ministerialis, co wskazuje na jego podrzędny charakter[3], a w r. 1430 i później oprawcy już po większéj części jako familiares domini capitanei występują. W aktach łęczyckich zaś oprawca już w r. 1399 jako urzędnik grodzki starościński występuje[4], a nadto tytuł jego procurator castri każe się w nim domy-
- ↑ W wieku XIV byli nadto i heredes, jak świadczy zapiska sądu ziemskiego Krakows. z r. 1381. (St. Pr. Pol. Pom. T. VIII. Nr. 628). Crzistko condam iustitiarius heres de Chechel.
- ↑ St. P. P. P. T. II. N. 1657, tudzież Inscr. Castri Crac. I, p. 91, dominus Nicolaus Gnisiński iustitiarius terre Cracoviensis.
- ↑ Inscr. Castri Crac. I, p. 77, r. 1419 „Nicolaus Gnisiński ministerialis”.
- ↑ Akta Łęczyckie, I. N. 4675. „Jaszco iustitiarius in hac parte domini capitanei”.