Mówiąc o wprowadzeniu oprawców w Polsce, wyrażaliśmy się ogólnie, nie wdając się wcale w rozstrzygnięcie kwestyi czy urząd ten we wszystkich, czy tylko w niektórych dzielnicach Polski istniał. Kwestyja ta téż rzeczywiście jak na teraz stanowczo rozstrzygniętą być nie może, gdyż brak nam dotąd prawie zupełnie dostępu do najważniéjszych źródeł prawa naszego z końca XIV i z XV wieku, t. j. do aktów sądowych. Wydane są jedynie akta Krakowskie z w. XIV w komplecie, z wieku XV tylko co najważniejsze, z aktów mazowieckich bardzo mała cząstka, wydrukowane są zaś, lecz jeszcze niewydane akta Łęczyckie, Orłowskie i Brzezińskie z końca XIV i początku XV wieku. Otóż na podstawie tych źródeł uwzględniając nadto ustawy z w. XIV i XV, dyplomata współczesne, tudzież wszystkie akta oryginalne w Krakowskiem Archiwum krajowem się znajdujące, sądzimy, że urząd oprawców istniał w całéj Polsce z wyjątkiem Mazowsza. (Co się zaś tyczy ziem Ruskich, nie możemy się oświadczyć ani za, ani przeciw istnieniu tamże oprawców, gdyż z aktów sądowych tych ziem zupełnie prawie korzystać nie mogliśmy). Do postawienia zaś tego twierdzenia upoważnia nas w pierwszym rzędzie charakter ustaw, w których wzmianki o oprawcach się znajdują. Ustawy te bowiem a mianowicie Statut Wiślicki powszechny z r. 1368, wyżéj wzmiankowane przywileje Władysława Jagiełły, t. j. Krakowski z r. 1386 i Piotrkowski z r. 1388, tudzież przywilej Jedlneński są ustawami dla całéj Polski wydanemi, co więc ustawy te o oprawcach stanowią, odnosi się wedle wszelkiego prawdopodobieństwa do całego państwa, gdyż w razie przeciwnym prawodawca znosząc lub ustanawiając urząd oprawców byłby ich charakter jako urzędników partykularnych tylko w Małopolsce lub Wielkopolsce istniejących za-
